بی اختیاری ادرار مردان ناشی از آسیب های مثانه با توانبخشی لگن

 بی‌اختیاری ادرار در مردان با افزایش سن افزایش می‌یابد، اما این مساله می‌تواند به علت مشکلات پروستات، بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند، و همچنین آسیب دیدگی‌ها ایجاد شود. سه نوع اساسی بی اختیاری در مردان وجود دارد:

بی‌اختیاری استرسی (آناتومیک) زمانی اتفاق می‌افتد که فشار داخل مثانه در اثر انجام کارهایی مانند بلند کردن اشیا، سرفه یا عطسه افزایش یابد. افزایش فشار ممکن است باعث نشت ادرار شود.

بی اختیاری فوریتی زمانی اتفاق می‌افتد که نیاز به ادرار کردن بسیار قوی است و فرد نمی‌تواند آن را کنترل کند.

بی‌اختیاری سرریز شده زمانی که ادرار در مقادیر کوچکی چکه یا نشت می‌کند اتفاق می‌افتد . در این نوع گاهی حتی ممکن است نیاز به ادرار کردن هم وجود نداشته باشد.

علل شایع بی اختیاری ادرار در مردان

مشکلات و درمان‌های غده پروستات شایع ترین علت بی اختیاری ادرار در مردان مسن است. این غده، که به طور معمول به اندازه یک بادام است، در ورودی مثانه قرار دارد. کارکرد پروستات این است که مایع شیری رنگی در هنگامی انزال به منی اضافه می‌کند. مشکل این غده این است که با افزایش سن این غده نیز بزرگتر و باعث می‌شود که سرعت خروج جریان ادرار از مثانه کاهش یابد.

از دیگر علل شایع بی اختیاری ادرار مردان، مشکلات عصبی و عضلانی هستند. در ابتدای مثانه عضله‌ای به نام اسفنکتر ادراری وجود دارد. این عضله به فرد اجازه می دهد که مثانه را باز کند و ببندد. هرچیزی که بر عملکرد عصبی و عضلانی اسفنکتر تاثیر بگذارد، می تواند باعث بی اختیاری ادرار شود.

هیپرپلازی خوش خیم پروستات

اصطلاح هیپرپلازی خوش خیم پروستات برای بیش‌رویش (افزایش تکثیر سلول) خوش‌خیم پروستات به کار می‌رود. پروستات در اکثر مردان پس از 40 سالگی شروع به بزرگ شدن می‌کند. با بزرگ شدن  پروستات، مجرای ادرار (لوله ای که مثانه را تخلیه می‌کند) فشرده می‌شود و ممکن است کم کم بی‌اختیاری ادرار پیش بیاید. در اکثر مردان در 60 سالگی  ودر  90 درصد انان در 70 تا 80 سالگی علائم هیپرپلازی پروستات خوش خیم وجود دارد.

جراحی پروستات

هم هیپرپلازی خوش خیم و هم سرطان پروستات ممکن است با جراحی برداشتن غده پروستات درمان شوند. پروستاتکتومی رادیکال ( یا جراحی حذف کامل پروستات) شایع ترین علت بی اختیاری استرسی است. این جراحی می‌تواند با آسیب رساندن به عضلات یا اعصابی که جریان ادرار را کنترل می‌کنند باعث ایجاد بی‌اختیاری شود. حدود 30 درصد از مردان پس از پروستاتکتومی رادیکال دچار بی‌اختیاری می‌شوند. دیگر انواع جراحی و درمان پروستات نیز ممکن است باعث بی‌اختیاری ادرار شود.

دیابت

  دیابت موجب آسیب به اعصاب می‌شود و به همین دلیل ممکن است بر توانایی عضلاتی که باز و بسته شدن مثانه را کنترل می‌کنند، تاثیر بگذارد. دیابت همچنین می‌تواند باعث تکرر ادرار شود و از این طریق در بی اختیاری ادرار موثر باشد. چاقی (که در دیابت نوع 2 شایع است) نیز با فشار بیشتر بر مثانه می‌تواند باعث بی اختیاری شود. دیابت اغلب موجب بیش فعالی مثانه می‌شود، که باعث بی اختیاری فوریتی است.

سکته مغزی

سکته مغزی آسیب مغزی ناشی از کاهش جریان خون به مغز در اثر وجود یک لخته یا پاره شدن یکی از رگ‌های خون‌رسان مغز است. سکته مغزی هم باعث از بین رفتن کنترل عضلات و هم کاهش حساسیت می‌شود، بنابراین بی اختیاری ادرار پس از سکته مغزی شایع است. نا‌توانی حرکتی برای رفتن به دستشویی نیز به بی‌اختیاری کمک می کند. خوشبختانه، اکثر افرادی که از سکته مغزی بهبود می یابند، بی اختیاری دائمی ندارند.

بیماری های عصبی

دو بیماری عصبی رایج که ممکن است باعث بی اختیاری ادرار شوند، عبارتند از: تصلب بافت چندگانه یا ” ام اس” و بیماری پارکینسون. در این دو بیماری، در ارسال و دریافت سیگنال های عصبی بین سیستم عصبی مرکزی و مثانه اشکال ایجاد می‌شود. “ام اس” بیشتر باعث بی‌اختیاری سرریز شده می‌شود. حدود 25% افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند بی‌اختیاری دارند، که شایع‌ترین نوع آن بی‌اختیاری فوریتی است. بیماران مبتلا به ام‌اس یا پارکینسون به دلیل بی‌اختیاری ادرار مستعد ابتلا به عفونت مثانه نیز هستند.

آسیب نخاعی

سیگنال های عصبی بین مثانه و ستون فقرات، در طول ستون فقرات از بالاترین تا پایینترین نقطه حرکت می‌کنند، بنابراین هر گونه آسیب شدید به ستون فقرات می‌تواند باعث ایجاد بی اختیاری می شود. آسیب به قسمت فوقانی ستون فقرات می‌تواند باعث شود که دفع ادرار بدون کنترل انجام شود. این وضعیت مثانه اسپاستیک نامیده می‌شود. آسیب پایین ستون فقرات می‌تواند باعث شود مثانه پر و کشیده شود اما قادر به تخلیه نباشد. این وضعیت “مثانه شل” نامیده می شود.

علل موقت بی اختیاری ادرار

ممکن است کسی موقتا دچار بی اختیاری ادرار شود. نوشیدن بیش از حد کافئین یا الکل، یبوست، عفونت ادراری یا افسردگی می‌توانند از جمله دلایل آن باشند.  داروها نیز از دیگر علل احتمالی هستند. از جمله این داروها،  داروهای سرماخوردگی که حاوی آنتی هیستامین یا دکونژستانت هستند، داروهای” ادرار‌آور”ها که برای درمان فشار خون بالا استفاده ‌می‌شوند و برخی داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی را می‌توان نام برد.

چگونه علت بی‌اختیاری ادرارتشخیص داده می‌شود ؟

پزشک یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد و در مورد علائم و سوابق پزشکی و سلامتی گذشته سؤال می‌کند. آزمایش ادرار نیز تجویز می‌کند. اغلب همین ها برای پزشک در تشخیص علت بی اختیاری کافی است. اگر علت نشت ادرار بیش از یکی باشد یا علت مشخص نشود، ممکن است به آزمایش‌های بیشتری نیاز باشد.

بی اختیاری ادرار در مردان درمان چگونه می شود؟

درمان بی اختیاری ادرار در مردان بستگی به نوع بی اختیاری، شدت و علل اصلی آن دارد. در ابتدا، روش های درمان با حداقل تهاجم مورد آزمایش قرار می گیرند؛ اگر این روش ها موثر نباشند،  گزینه های دیگری نیز در نظر گرفته خواهد شد.

روش های (درمان) رفتاری

تکنیکهای (درمان) رفتاری عبارتند از:

آموزش مثانه:  بر اساس واقعیت ها و مشاهدات روزانه ثبت شده درباره عملکرد مثانه، پزشک یک الگوی رفتاری برای استفاده از توالت را در فواصل دقیق / منظم تنظیم می‌کند. این کار به بیمار کمک تا بر مثانه خود کنترل پیدا کند.

دفع  دو مرحله‌ای : بیمار بر اساس این تکنیک یک بار ادرار می‌کند، سپس مدتی صبر می‌کند ودوباره ادرار می‌کند. این امر به به تخلیه کامل مثانه کمک می کند و در نتیجه جلوی ” بی اختیاری ادرار سرریز” را می‌گیرد.

اصلاح سبک زندگی: کاهش مصرف مایعات؛ محدود کردن مصرف کافئین، الکل و غذاهای اسیدی؛ کاهش وزن؛ و افزایش فعالیت بدنی به عنوان اصلاحاتی که در سبک زندگی انجام می‌گیرند نیز ممکن است سودمند باشند.

تمرینات کف لگن

تمرینات کف لگن یا تمرینات کیگل به خصوص برای بی اختیاری استرسی موثر است، اگرچه ممکن است برای بهبود بی‌اختیاری فوریتی نیز مفید باشد. این تمرینات با تقویت عضلات لگن ، به مثانه کمک می کند تا  ادرار را نگه دارد. این تمرینات اگر در کنار درمان با بیوفیدبک انجام شوند موثرتر هم خواهند بود.

داروها

داروهایی که در بی‌اختیاری ادرار مردان موثرند:

داروهای ضد قارچ برای کنترل مثانه بیش فعال در موارد بی اختیاری فوریتی کاربرد دارند.

قطع داروهایی که باعث بی‌اختیاری ادرار می‌شوند نیز تاثیرگذار است.

تحریک الکتریکی

 در این روش برای تحریک و تقویت عضلات کف لگن، تحریکات الکتریکی ملایمی توسط الکترودهایی که به طور موقت در راست روده  قرار داده می‌شوند انجام می گیرد. این تکنیک در مورد بی‌اختیاری های استرسی و فوریتی موثر است.

• محرک عصب خاجی

این محرک شبیه یک ضربان ساز بوده  و عملکرد مثانه را  کنترل می‌کند.

دستگاه  زیر پوست باسن قرار داده می‌شود.

• عصب خاجی از طریق یک سیم به دستگاه یا محرک متصل می‌شود.

پالس های الکتریکی بدون درد از طریق سیم عبور کرده، و اعصاب را تحریک می کنند.

• محرک عصب تیبیال یا درشت‌نی یا

این محرک برای کنترل عوارض ناشی از مثانه بیش فعال مورد استفاده قرار می‌گیرد.

الکترودها زیر پوست قرار می‌گیرند.

پالس‌های الکتریکی از طریق این الکترود که روی مچ پا نصب شده از عصب تیبیال عبور می‌کنند.

سپس این پالس‌های الکتریکی به عصب خاجی  منتقل شده و مثانه بیش فعال را کنترل می‌کنند.

چگونه می‌توان از بی اختیاری ادرار در مردان پیشگیری کرد؟

خطر ایجاد بی‌اختیاری ادراری در مردان را می‌توان با پیگیری اقدامات پیشگیرانه و احتیاطی مانند انچه در زیر می‌ا‌ید کاهش داد:

•  حفظ وزن مناسبی برای بدن ، که باعث کاهش فشار مثانه می شود.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن موجب سرفه مداوم می‌شود، و سرفه‌های مکرر نیز به نوبه خود باعث فشار بر عضلات مثانه و منجر به بی‌اختیاری ادرار می‌شوند.
•   اجتناب از نوشیدنی‌ها و اغذیه حاوی موادی که ممکن است مثانه را تحریک کند، مانند کافئین.
• رژیم غذایی غنی از فیبر برای رفع یبوست، که خود به عنوان یکی از علل بی اختیاری ادرار مطرح است.
• محدود کردن مصرف الکل.