درمان بی اختیاری ادرار در کودکان (شب و روز) با بیوفیدبک و فیزیوتراپی

به زبان ساده، بی اختیاری ادرار با عنوان از دست دادن کنترل کامل ادرار یا تخلیه غیرارادی مثانه تعریف می‌شود. همچنین به این مشکل با عنوان انوروزیس یا ناتوانی در دفع ادرار اشاره می‌شود. بی اختیاری ادرار می‌تواند به دلیل عوامل زیادی ایجاد شده، و در نوزادان و کودکان، کاملاً طبیعی است. برای درک بهتر علت‌های مختلف، باید درک کلی از روند عمل ادرار داشته باشید.

دستگاه ادراری چگونه کار می‌کند؟

دستگاه ادراری از کلیه‌ها، مجاری ادراری، مثانه و میزنای تشکیل شده است. ادرار توسط کلیه‌ها تولید شده و از طریق میزنای تا مثانه عبور داده می‌شود. مثانه به عنوان یک منبع ذخیره عمل کرده و ادرار تا زمان تخلیه آن، در آنجا انباشته می‌شود.عمل تخلیه مثانه نیازمند همکاری قابل توجه بین مغز، عصب‌ها و عضلات است. دو ماهیچه اصلی که در ادرار کردن دخالت دارند، دترسور و اسفنکتر هستند. دترسور عضله بزرگی است که منقبض شده تا با فشار ادرار را به بیرون از مثانه هدایت کند، و اسفنکتر یک گروه از ماهیچه‌ها هستند، که منقبض باقی مانده تا ادرار را در مثانه نگه دارند.این دو عضله باید بطور هماهنگ کار کنند، زمانی که یکی از آنها منقبض می‌شود، عضله دیگر شل شود تا جریان ادرار را کنترل کند.

تفاوت انواع بی اختیاری ادرار در کودکان چیست ؟ 

آسان‌ترین کار این است که انوروزیس دوران کودکی را به دو گروه تقسیم کنیم. انوروزیس شبانه در حین خواب رخ می‌دهد و انوروزیس روزانه (هنگام روز) که در ساعات بیداری اتفاق می‌افتد. انوروزیس شبانه که اغلب به آن شب ادراری گفته می‌شود، شایع‌ترین نوع بی اختیاری ادرار در بچه‌های بالای از 5 سال است.بی اختیاری ادرار روزانه غالباً در کودکان بزرگتر و اغلب ناشی از رفتارهای خاص است، گرچه این مشکل به ندرت نشانه مشکلات جدی‌تر است.روش دیگر تقسیم‌بندی بی اختیاری ادرار توسط زمان علائم است. اگر یک کودک کنترل روزانه مثانه خوبی دارد اما هر شب دچار شب ادراری ‌می‌شود، به این مشکل انوروزیس اولیه گفته می‌شود. انوروزیس ثانویه، بی اختیاری در فردی است که به مدت حداقل شش ماه بی اختیاری ادرار نداشته و سپس علائم پس از آن زمان ایجاد می‌شود.

آیا این مشکل در کودکان شایع است؟ 

مطالعات نشان می‌دهد که 20 درصد از همه کودکان 5 ساله و 10درصد از کودکان 7 ساله، شب ادراری دارند و تا 20 درصد از کودکان تا حدی بی اختیاری روزانه ادرار دارند. علاوه بر این ، بی اختیاری ادرار شبانه در پسران شایع‌تر بوده و بی اختیاری ادرار روزانه در دختر بچه ها شایع‌تر است. انوروزیس ثانویه برای حدود یک چهارم از تمام موارد محاسبه شده و اغلب با برخی مشکلات روحی استرس زا و اضطراب ارتباط دارد.

علت بی اختیاری ادرار شبانه در کودکان چیست؟ 

عوامل طبیعی و غیرطبیعی می‌تواند علت بی‌اختیاری ادرار در شب در بچه‌ ها باشد. پسران بیشتر از کودکان دختر دچار این مشکل می‌شوند. بیشتر اطفالی که از شب ادراری رنج می‌برند، بطور جسمی و روحی شرایط عادی دارند. گرچه علت دقیق شب ادراری مشخص نیست، اعتقاد بر این است که شب ادراری ناشی از تعدادی عوامل غیرارگانیک است که شامل، مشکلات رشد، تولید بیش از حد ادرار و ناتوانی در واکنش به سیگنال‌های فیزیولوژیکی طبیعی مرتبط با اختلال مثانه حین خواب است. هنگامی که شب ادراری بطور ارثی در خانواده‌ها وجود دارد، کارشناسان بر این باورند که یک وضعیت ژنتیکی نیز وجود دارد و اگر یکی از والدین در کودکی مشکل انوروزیس شبانه داشته، تا 45 درصد خطر بروز شب ادراری در کودکان‌شان نیز وجود دارد. علاوه بر علت‌های غیرارگانیک، برخی علل کمتر رایج ارگانیک مانند ناهنجاری‌های آناتومی، ناهنجاری‌های عصبی و ناهنجاری‌های غدد درون ریز مانند دیابت میلتوس نیز وجود دارد.

علت بی اختیاری ادرار روزانه در کودکان چیست؟ 

علل شایع بی‌اختیاری ادرار در روز ، شامل نگه داشتن ارادی ادرار، عفونت مجاری ادراری، یبوست و ادرار ناشی از خندیدن است. دخترها بیشتر از پسران دچار این مشکل می‌شوند. علت‌های کمتر شایع شامل مشکلات جدی‌تر مانند علل عصبی (مثانه عصبی)، ناهنجاری‌های آناتومی مجاری ادراری و دیابت است.نگه داشتن ارادی ادرار از علت‌های شایع بی اختیاری ادرار و خیس کردن لباس در اطفال است. این مشکل اغلب در کودکان 3 تا 5 سال دیده می‌شود که نمی‌خواهند برای رفتن به دستشویی وقت بگذارند. آنها بیش از حد سرگرم کارهایشان هستند و زمانی را برای رفتن به دستشویی در نظر نمی‌گیرند و اغلب بی‌قرار هستند، پیچ و تاب می‌خورند و ناحیه تناسلی را می‌گیرند. بیشتر کودکان در طول رشد خود از این مرحله عبور کرده و این مشکل برطرف می‌شود.

چگونه می‌توان تفاوت بین علل ارگانیک و غیرارگانیک بی‌اختیاری ادرار را مشخص کرد؟ 

تشخیص این مسئله که بیشتر موارد بی اختیاری ادرار به دلیل مشکلات غیرارگانیک است، اهمیت دارد، اما با این حال، علل ارگانیکی هم وجود دارد که پزشکان با استفاده از برخی مطالعات اساسی می‌توانند کودکان تحت تاثیر آن را ارزیابی کنند.ارزیابی همیشه با یک سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی شروع می‌شود. اینکار تفاوت بین کودک سالم و کودکی با بیماری زمینه‌ای را مشخص می‌کند. پزشک احتمالاً درباره استرس‌های روانی مانند رفتن به مدرسه جدید، تولد خواهر یا برادر، یا اختلافات والدین از شما سوالاتی می‌پرسد. علاوه براین ، برای ارزیابی شدت علائم، از والدین می‌خواهند که یادداشت‌های روزانه داشته باشند. در این یادداشت‌ها، تعداد دفعات دفع، حجم، و زمان آن و رابطه آنها با غذا خوردن و نوشیدن مایعات را ثبت کنند. همچنین در این یادداشت‌ها باید تعداد دفعاتی که کودک لباس خود را در طول روز و شب خیس می‌کند، ثبت شود.علاوه بر سابقه پزشکی، معاینه جسمی و یادداشت‌ها ، آزمایش ادرار می‌تواند برای بررسی علل ارگانیک مانند دیابت و عفونت مجاری ادراری مفید باشد. در کودکانی که علائم شدید بی اختیاری ادرار روزانه دارند، سونوگرافی از مجاری ادراری که شامل مثانه و کلیه‌‌هاست ممکن است برای ارزیابی ناهنجاری‌های آناتومی مورد نیاز باشد.اگر پزشک مشکوک به وجود علت عصبی باشد، در نهایت و به ندرت، درخواست انجام ام‌آر‌آی از ستون فقرات می‌دهد تا ناهنجاری‌های ستون فقرات را بررسی کنند.

بی‌اختیاری ادرار در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

درمان بی‌اختیاری ادرار بستگی به علل زمینه‌ای این مشکل دارد.  درمان اولیه برای انوروزیس شبانه در اکثر اوقات شامل تغییر رفتاری است. این روش درمانی شامل تشویق کودک، تحریک کودک به دفع مکرر در روز ، بیدار کردن کودک بطور متناوب در شب و محدود کردن مایعات دریافتی کودک قبل از خواب است.

دارو 

علاوه بر تغییرات رفتاری، کودکانی هستند که سرانجام به دارو نیاز خواهند داشت. متداول‌ترین داروهایی مورد استفاده، شامل دسموپرسین استات (DDAVP)، اکسی بوتنین استات(دیتروپان)، هیوسیامین سولفات (لوسین) و ایمی پرامین (توفرانیل) است. همه این داروها عوارض جانبی نهانی قابل توجهی دارند، که باید برای افراد مشخصی در نظر گرفته شود، و باید برای درمان علائم و نه معالجه ،مورد استفاده قرار بگیرد، در حالی که منتظر برطرف شدن این مشکل بطور طبیعی هستید. داروها می‌تواند بطور متناوب در کودکانی که در اردوهای شبانه یا مهمانی‌های بیرون از خانه شرکت می‌کنند، مصرف شود، چرا که در پیشگیری از علائم 70 درصد مؤثر است، و شب ادراری در چنین محیط‌هایی می‌تواند برای کودکان تحقیرآمیز و استرس‌آور باشد.

تحریک الکتریکی

تحریک الکتریکی  با ارسال جریان الکتریکی خفیف به عصب‌های کمر یا عضلات لگن که در ادرار کردن دخالت دارند، بی اختیاری ادرار را درمان می‌کند.

 درمان با بیوفیدک در کودکان

بیوفیدبک دستگاهی است که تغییرات بدن کودک را بررسی کرده و آنها را به شخص نشان می‌دهد. بیوفیدبک می‌تواند به افراد کمک کند تا از عملکرد بدن خود که بطور طبیعی خودکار است مانند ادرار کردن ،بیشتر آگاه شوند.در نتیجه گاهی اوقات افراد می‌توانند کنترل بیشتری بر این عملکردها داشته باشند. بیوفیدبک برای مشکلات کنترل مثانه از بازی‌های کامپیوتری خاصی استفاده می‌کند تا به کودک آموزش دهد که عضلاتی را که در نگه داشتن ادرار و ادرار کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد، کنترل کند.

پیش آگاهی این بیماری در کودکان چیست؟ 

 پیش‌آگاهی بی اختیاری ادرار بستگی به علت اصلی آن دارد، با این حال، بیشتر کودکانی که دچار انوروزیس با علت غیرارگانیک هستند، به سادگی علائم‌شان برطرف می‌شود و کمتر از 1 درصد از همه کودکانی که بی اختیاری ادرار دارند، تا دوران بزرگسالی انوروزیس مداوم دارند.