یکی از رایج‌ترین عوارض بعد از سکته‌ی مغزی، بروز بی‌اختیاری ادرار است. به میزان کنترل شما بر روی مثانه و روده‌هایتان، “خودداری و اختیار” گفته می‌شود. تعدادی از تغییرات ایجاد شده به دلیل سکته‌ی مغزی، می‌توانند باعث ایجاد بی‌اختیاری شوند. تغییراتی که می‌توانند بر اختیار ادرار اثر بگذارند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- ضعف عضلات
- تغییر در احساس کردن یا حساسیت
- دشواری نگه داشتن ادرار
- دشواری در لباس پوشیدن و عوض کردن لباس
- دشواری رفتن به دستشویی
- تغییر در رفتارهای خوردن و آشامیدن که بر روی هضم اثر می‌گذارد.
- تغییر در مهارت‌های ارتباطی و فکر کردن
- تغییرات در بینایی
- برخی از داروها هم می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در کنترل روده و مثانه شوند.
برای برخی از افراد، صحبت کردن درباره‌ی بی‌اختیاری ایجاد شده بعد از سکته، دشوار است. با این حال، بسیار مهم است که شما به بهترین شکل، برای حل این مشکل، کمک دریافت کنید. اگر این مشکل را حل نشده رها کنید، دشواری‌های آن بیشتر شده و ممکن است باعث بروز مشکلات دیگری نیز شوند. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید راه‌های درمانی مختلفی مانند توانبخشی و فیزیوتراپی لگن را از طریق بیوفیدبک، تحریک الکتریکی و ورزش برای درمان بی اختیاری ادرار بعد از سکته مغزی، ارائه می‌دهند. برای اطلاعات بیشتر و یا مشاوره با متخصصین ما در زمینه درمان بی اختیاری ادرار بعد از سکته مغزی می‌توانید با شماره 02122770586 تماس بگیرید.
بی‌اختیاری ادرار بعد از سکته‌ی مغزی
نوع تغییراتی که بعد از سکته و در رابطه با بی‌اختیاری ادرار با آنها مواجه می‌شوید، به چندین عامل بستگی دارد. این عوامل شامل نوع سکته‌ی مغزی و محل آن، سن و جنسیت شما می‌باشد. اگر پیش از سکته نیز با مشکلاتی در کنترل مثانه‌ی خود مواجه بوده‌اید، سکته ممکن است باعث بیشتر شدن این مشکلات شده باشد. مشکلات بی‌اختیاری متعددی هستند که ممکن است بروز کنند. رایج‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌باشند:
- تکرر ادرار: نیاز به رفتن به دستشویی با تکرار خیلی زیاد
- بی‌اختیاری عملکردی: مشکل در رساندن خود به دستشویی در زمان درست یا به صورت کلی و همیشگی. مشکلات ارتباطی و فیزیکی ایجاد شده بعد از سکته نیز می‌توانند رفتن به دستشویی در زمان درست را سخت‌تر کنند. گاهی اوقات درآوردن لباس‌ها دشوار بوده و یا دستشویی در نزدیکی بیمار نیست.
- بی‌اختیاری اورژانسی: وجود یک نیاز ناگهانی و غیر قابل کنترل برای ادرار کردن. این موضوع ممکن است به ادرار کردن بیمار در لباس‌های خود منجر شود.
- احتباس ادرار: ناتوانی در تخلیه‌ی مثانه به طور کامل یا نگه داشتن مقدار زیاد ادرار در مثانه.
- بی‌اختیاری شبانه: نیاز به رفتن به دستشویی، چندین بار در شب.
- بی‌اختیار مدفوع: ریختن مدفوع در لباس‌های بیمار.
- یبوست و اسهال
بی‌اختیاری ادرار به دنبال سکته‌ی مغزی، یک اتفاق رایج است. این وضعیت می‌تواند ناامیدکننده، خجالت‌آور یا پریشان‌کننده باشد، به این دلیل که مشکلات مربوط به کنترل روده و مثانه می‌تواند بر کار، فعالیت‌های اجتماعی، ارتباطات و فعالیت‌های جنسی شما اثر بگذارد. بسیار مهم است که در رابطه با مشکل خود به دنبال دریافت کمک باشید چرا که درمان‌ها و روش‌های زیادی هستند که می‌توانند به شما یاری برسانند.
تشخیص مشکل
پزشک از شما می‌پرسد که قبل از سکته، قادر به کنترل مثانه و روده‌ی خود بوده‌اید یا خیر (آیا مشکل نشت ادرار یا مشکلات دیگر داشته‌اید یا خیر). پزشک همچنین از توانایی شما در کنترل ادرار در حال حاضر، سؤالاتی می‌پرسد. پزشک آنچه که می‌خورید و می‌آشامید، داروها، میزان فعالیت شما و توانایی شما در تحرک را بررسی می‌کند.
نیاز است که برخی آزمایشات را انجام دهید. این آزمایشات شامل موارد زیر می‌باشند:
- اسکن مثانه: یک سونوگرافی (عکس) سریع و راحت از مثانه‌ی شما. این تصویر بررسی می‌کند که تخلیه‌ی مثانه‌ی شما چه طور صورت می‌گیرد و آیا این تخلیه دردناک است یا خیر.
- آزمایشات ادرار: در این آزمایش باید ادرار را درون یک بطری کوچک بریزید. این ادرار برای انجام آزمایشات و بررسی وجود عفونت، به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
- معاینات رکتال: پزشک درون رکتوم شما را برای یافتن موارد غیر طبیعی، معاینه می‌کند.
- یادداشت روزانه‌ی مثانه و روده: نگه داشتن یک وضعیت روزانه از آن چیزی که می‌نوشید، مقدار مایعاتی که در ادرار شما وجود دارد و تعدادی که دستشویی می‌روید.
پس از ارزیابی‌ها باید با پزشک خود برای ایجاد یک برنامه‌ی مدیریتی به منظور بهبود و کنترل مشکلتان، مشورت و کار کنید. اگر مشکل شما بهتر نشد، آنگاه پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را تجویز کرده یا شما را به یک یا چند متخصص دیگر در این زمینه، معرفی کند.
برای حل مشکل خود از چه محصولاتی می‌توانم استفاده کنم؟
بعضی از محصولات به شما کمک می‌کنند تا امن‌تر و ساده‌تر به دستشویی بروید. اینها شامل کرسی‌های توالت بلند، ریل‌های دیواری در کنار توالت، صندلی‌های کمدی و بطری‌های ادرار قابل حمل می‌باشند. درمانگر شغلی، پرستار یا پرستار مربوط به مشکل بی‌اختیاری شما، می‌توانند شما را در رابطه با استفاده از این محصولات، راهنمایی کنند.
در زیر برخی از محصولات موجود که به شما کمک می‌کنند که خشک، امن و راحت بمانید، لیست شده اند:
- پدهای یک بار مصرف یا قابل استفاده‌ی مجدد
- شلوارها
- استری‌ها
- زیرپوش‌های جذب‌کننده
- محافظ‌های تشک
- پوشش‌‌های مقاوم در برابر آب و ملافه‌های تخت
شما می‌توانید تعدادی از این محصولات را از سوپرمارکت‌های محلی، داروخانه‌ها یا خرده‌فروشی‌های مخصوص خریداری کنید. برای حل مشکلات خاص‌تر، ممکن است نیاز باشد که به یک شرکت تأمین کننده‌ی پزشکی رفته یا با آنها تماس بگیرید.
چه کار دیگری برای درمان بی‌اختیاری ادرار بعد از سکته‌ی مغزی می‌توانم بکنم؟
نکات مهم و ساده که به کنترل ادرار بعد از سکته کمک می‌کند:
- اجازه دهید خانواده‌ی شما بدانند که مشکل دارید. آنها ممکن است در زمان نیاز، قادر باشند به شما کمک کنند. صحبت درباره‌ی مسائل مربوط به مثانه مشکل است چرا که اینها مسائلی شخصی، حساس و احتمالاً خجالت‌آور هستند. با این حال، مهم است که این مشکل را با نزدیکان خود در میان بگذارید. این کار به این معناست که تمامی کمک‌های ممکن را دریافت خواهید کرد.
- یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید که سرشار از میوه‌ها و سبزیجات باشد. یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در برقرار تعادل فیبر و مایعات در رژیم غذاییتان کمک کند. اگر مقدار فیبر رژیم غذایی خود را افزایش می‌دهید، مطمئن باشید که مقدار مایعات دریافتی را هم افزایش خواهید داد.
- بین 8- 10 لیوان مایعات بنوشید (بهترین آنها آب است). این کار، تحریک مثانه را متوقف کرده و دفع مدفوع را ساده‌تر می‌کند. هر مقدار آبی که می‌نوشید، با افزایش دمای هوا و افزایش میزان فعالیت شما، باید زیادتر شود. درباره‌ی مقدار لازم مایعات با پزشک خود مشورت کنید.
- تلاش کنید که نوشیدنی‌هایی که باعث نیاز بیشتر شما به دستشویی می‌شوند، را کاهش دهید. این نوشیدنی‌ها ممکن است شامل قهوه، چای، نوشیدنی‌های شکلاتی، نوشیدنی‌های کولا، نوشیدنی‌های الکلی و نوشیدنی‌های ورزشی با قند و کافئین بالا باشند.
- لباس‌هایی بپوشید که بتوان به سرعت آنها را عوض کرد. دکمه‌ها را با گیره‌های چسبی عوض کرده یا شلوارهایی با کمربندهای پلاستیکی بپوشید.
- در صورت امکان، دستشویی و حمام را طوری قرار دهید که بتوانید سریع و راحت به آنها برسید. از تشک‌های لغزنده استفاده نکنید.
فیزیوتراپی برای کف لگن
منظور از این مورد، برنامه‌ی درمانی طراحی شده توسط فیزیوتراپیست و برنامه‌ی تمرین در خانه که بر روی تقویت و کنترل عضلات تمرکز دارند، می‌باشد. این درمان می‌تواند شامل تمرین بیوفیدبک، ماساژ بافت نرم، تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) یا تحریک الکتریکی برای کاهش درد در صورت نیاز، باشد.
ورزش کف لگن
مانند هر تمرین ورزشی دیگری، در ابتدا دشوار است که بدانید، تمرینات کگل را به درستی انجام می‌دهید. اما اگر آن را به صورت روزانه انجام دهید، به صورت غریزی درمی‌آید. در اینجا چند نکته برای انجام این تمرین آمده است:
- چه ماهیچه‌هایی درگیر می‌شوند؟ اگر می‌توانید ادرار خود را در وسط جریان آن متوقف کنید، عضلات کف لگن را به درستی شناخته اید. این شناخت، دشوارترین بخش این تمرین است.
- تبدیل تمرین کگل به عادت روزانه: این تمرین را با مثانه‌ی خالی انجام دهید. اولین هدف شما باید سفت کردن عضلات کف لگن به مدت پنج ثانیه باشد. سپس این عضلات را به مدت پنج ثانیه استراحت داده و تلاش کنید که در روز اول پنج بار این تمرین را تکرار کنید. زمانی که اعتماد به نفس کافی را در مورد برنامه‌ی جدید خود به دست آوردید، برای ده ثانیه حرکت و ده ثانیه استراحت میان انقباضات، برنامه‌ریزی کنید.
- مراقبت‌ها: مواظب باشید که عضلات شکم، ران‌ها یا باسن خود را فشرده نکنید. همچنین از نگه داشتن نفس خود پرهیز کنید. در طول تمرین آزادانه تنفس کنید تا به بقیه‌ی بدن خود فشار وارد نکنید.
- این تمرین را سه بار در روز تکرار کنید: برای سه بار تکرار یک مجموعه‌ی ده تایی از این حرکت به صورت روزانه، برنامه‌ریزی کنید.
- مشوق خود باشید: این تمرینات در ابتدای انجام آنها به نظر غریبه و عجیب می‌رسند. اما هر چه زمان طولانی‌تری را به آنها اختصاص دهید، سلامتی مثانه‌ی شما بیشتر خواهد شد. به عنوان جایزه در نظر داشته باشید که تمرینات کگل می‌توانند لذت جنسی شما را هم در حین رابطه، افزایش دهند.
