بی اختیاری ادرار در بیماران پارکینسون در اثر قطع شدن سیگنال مغز

مشکلات مثانه و بی‌اختیاری ادرار می‌توانند در بیماری پارکینسون، خصوصاً در مراحل پیشرفته‌ی این بیماری، امری شایع باشد. کاهش دوپامین و درنتیجه قطع سیگنال‌های از مغز می‌تواند به معنای اختلال در پیام‌رسانی به مثانه برای نگه‌داشتن یا تخلیه کردن ادرار باشد.

اگرچه باید تأکید کنیم که مشکلات مثانه و بی‌اختیاری ادرار در بیماری پارکینسون اجتناب‌ناپذیر هستند. در صورت بروز این مشکلات، خصوصاً در افراد مسن‌تر، ممکن است به خاطر عواملی به وجود بیایند که کلاً ربطی به این بیماری ندارند، بنابراین برای تشخص علل به وجود آمدن این مشکلات، یک ارزیابی کاملی از سلامتی فرد با آزمایش‌هایی مرتبط باید انجام بگیرد. درمان‌هایی مانند تحریک الکتریکی، بیوفیدبک و تمرینات ورزشی می‌توانند به مشکلات مثانه در بیماری پارکینسون کمک کنند.

انواع بی‌اختیاری ادرار

مشکلات بی‌اختیاری ادرار را به این صورت دسته‌بندی کرد:

• بی‌اختیاری فوریتی ادرار: قبل از رسیدن به دستشویی، ادرار می‌ریزد زیرا مثانه به‌طور غیرارادی منقبض می‌شود و عضلات اسفنکتر (عضله‌ی تنگ‌کننده) شل می‌شوند.
• بی‌اختیاری ادراری استرسی: خندیدن، سرفه کردن و کارهای دیگری که باعث می‌شود فشار درون حفره‌ی زیر شکمی (جایی که مثانه در آن قرار میگیرد) بیشتر شود و موجب نشت ادرار گردد. عضله‌ی اسفنکتر باید منقبض شود و از هرگونه نشتی جلوگیری کند اما در صورت ضعیف بودن ممکن است کمی ادرار نشت کند. خانم‌هایی که بارداری‌های متعددی داشته‌اند ممکن است عضلات اسفنکتر و عضلات کف لگن ضعیفی داشته باشند و بنابراین بیشتر درخطر ابتلا به بی‌اختیاری ادراری استرسی هستند. سطح هورمون‌ها زنانه نیز می‌تواند روی وضعیت عضلات اسفنکتر تأثیرگذار باشد و زنان مسن‌تر نیز بعد از دوره یائسگی ممکن است دچار بی‌اختیاری ادراری استرسی شوند. آقایانی که عمل جراحی پروستات انجام داده‌اند ممکن است دچار آسیب در عضلات اسفنکتر شوند که منجر به بی‌اختیاری ادراری استرسی می‌شود.
• بی‌اختیاری ادراری مختلط : بی‌اختیاری ادراری فوریتی و بی‌اختیاری استرسی می‌توانند هم‌زمان در یک فرد رخ دهند که می‌تواند بسیار پریشان کننده باشد.
• چکه کردن یا سرازیر شدن بی‌اختیار ادرار: اگر مثانه قادر به تخلیه‌ی کامل ادرار نباشد، ادرار باقی‌مانده می‌تواند انباشته شود و ناگهان به‌طور غیرقابل‌کنترل و ادامه‌دار، به مقداری کم، سرریز شود.

این مشکلات می‌توانند بسیار خجالت‌آور باشند و تأثیر قابل‌توجهی روی کیفیت زندگی بیمار داشته باشند.

مشکلات مثانه در بیماری پارکینسون

مشکلات مثانه و ادرار که در ارتباط با بیماری پارکینسون بروز می‌کنند عبارت‌اند از:

بی‌اختیاری ادرار

بی‌اختیاری ادرار خود می‌تواند ناشی از عللی مانند موارد زیر باشد:

• عضله دترسور که خود را شل می‌کند تا مثانه بتواند پر و برای تخلیه‌ی ادرار منقبض شود، ممکن است دچار ناپایداری شود و منجر به بی‌اختیاری ادرار فوریتی شود. این عضله اغلب به‌طور نامنظم و تصادفی و باوجود تنها مقدار کمی ادرار در مثانه نیز منقبض می‌شود. این ناپایداری در مراحل پیشرفته‌ی بیماری پارکینسون شایع‌تر است/ف بنابراین فوریت شدید ادرار در مراحل اولیه بیماری باید موردبررسی قرار بگیرد زیرا ممکن است علت آن، چیزی به‌غیراز بیماری پارکینسون باشد، مانند مشکلات پروستات در مردان یا نوع دیگری از پارکینسونیم ازجمله آتروفی چند سیستمی (MSA).
• مشکلات فیزیکی، مانند بی‌تحرکی، خصوصاً با پیشرفت بیماری پارکینسون، می‌توانند رفتن به‌موقع به دستشویی را برای فرد دشوار سازند که این امر منجر به بی‌اختیاری ادرار فوریتی خواهد شد. ممکن است هنگامی‌که بیمار باعجله به سمت دستشویی می‌رود بی افتد، خصوصاً اگر دچار انجماد اعضا یا کند جنبی (برادیکینسیا) باشد.
• مشکلاتی در انجام کارها در دستشویی، مانند درآوردن لباس و نشستن روی توالت نیز در حینی که مثانه شروع به انقباض غیرارادی کرده است، می‌توانند منجر به بی‌اختیاری ادرار شوند.
• نیاز مکرر به دستشویی در هنگام شب (شب‌ادراری)، یا بی‌اختیاری شبانگاهی ادرار (nocturnal enuresis) می‌تواند منجر به برهم زدن خواب بیمار شود. شایان‌ذکر است که با بالا رفتن سن، تولید ادرار در شب افزایش می‌یابد.

مشکلاتی در تخلیه کردن مثانه

مشکل تخلیه‌ی مثانه نیز دلایلی دارد ازجمله:

• برای بیماران مبتلابه پارکینسون، در تخلیه‌ی کامل مثانه دچار مشکل هستند؛ دلیل آن این است که مثانه در زمان نیاز قادر به انقباض نیست یا عضله‌ی اسفنکتر اجازه نمی‌دهد که ادرار خارج شود (ترکیبی از هردوی این مشکل). این مشکلات درنتیجه کاهش سطح دوپامین است که در عملکرد عضلات مثانه اختلال وارد می‌کند و باعث می‌شود تا مابقی ادرار در مثانه باقی بماند. اختلال در این عضلات باعث می‌شود تا کل مقداری که مثانه می‌تواند نگه دارد کاهش یابد و مثانه مدام احساس می‌کند که باید هر چه سریع‌تر تخلیه شود. متأسفانه، اگر مثانه قادر به تخلیه‌ی کامل ادرار نباشد، خطر ابتلا به عفونت مثانه در بیمار افزایش خواهد یافت.
• در برخی افراد مسن‌تر، یبوست، که اغلب با بیماری پارکینسون ارتباط دارد، می‌تواند منجر به انباشته شدن مدفوع در مقعد شود. این مدفوع انباشته، روی مجرای پیشاب (لوله‌ای که ادرار را به خارج از بدن از طریق مثانه هدایت می‌کند) فشار وارد می‎کند و حتی ممکن است آن را مسدود کند؛ بنابراین مثانه قادر به تخلیه ادرار نیست و ممکن است این مشکل تا ورم مثانه ادامه یابد که باعث نشت و سرازیرشدن ادرار می‌شود.
• داروهای آنتی کلی نرژیک Anticholinergic نیز می‌توانند مشکلاتی در تخلیه‌ی کامل مثانه را تشدید کنند.

درمان‌هایی برای مشکلات مثانه در بیماران پارکینسون

مشکلات مثانه می‌توانند بنا بر علل متعددی بروز کنند، بنابراین اولین کام برای درمان آن‌ها، حذف کردن علت‌های دیگری به‌غیراز بیماری پارکینسون، ازجمله عفونت‌های ادراری و مشکلات و بیماری‌های پروستات در مردان می‌باشد. برای درمان این مشکلات ممکن است از روش‌های زیر استفاده شود:

ارزیابی کلی و توصیه‌ها

در اغلب موارد پزشک در ابتدا از تجویز داروهای مخصوص کنترل مثانه خودداری می‌کند و در عوض بررسی می‌کند که آیا  رژیم غذایی، آشامیدن، دفع ، تحرک، محیط توالت و بهبود و تغییراتی در داروهای مخصوص بیماری پارکینسون می‌تواند روی بهبود عملکرد مثانه تأثیر داشته باشد یا خیر.

داروها

پزشک ممکن است داروهای پارکینسونی را که بیمار مصرف می‌کند تغییر دهد، زیرا گاهی این کار می‌تواند کمک زیادی کند. همچنین ممکن است داروهایی را برای این اهداف تجویز کند:

• بهبود مشکلات تکرر ادرار و بی‌اختیاری ادراری فوریتی از طریق شل کردن عضلات مثانه در هنگام پر بودن آن و کاهش انقباضات ناخواسته‌ی مثانه.
• کنترل مشکلات بی‌اختیاری شبانه از طریق کاهش تولید ادرار در تقریباً 8 تا 10 ساعت بعد از مصرف دارو.

تحریک الکتریکی

استفاده از جریان‌های الکتریکی خفیف برای تحریک عضلات کف لگن باعث می‌شود تا الگوی حرکتی ” سفت کردن و شل کردن” که در ورزش کگل بکار می‌رود، برای بیمار تلقین شود.

بیوفیدبک

این تکنیکی است که برای برقرار ارتباط “ذهن به بدن” بین مغز و عضلات کف لگن بکار برده می‌شود. این تکنیک به بیمار کمک می‌کند تا عضلات مخصوص در اطراف مجاری ادراری را شناسایی و منقبض کند.

مربی فیزیوتراپی‌تان ممکن است از ترکیبی از چند تکنیک استفاده کند و ممکن است یک برنامه‌ی ورزش خانگی را برای شما طراحی کند تا بتواند به شما در سریع‌تر رسیدن به اهدافتان کمک کند.

ورزش

تمرینات کف لکن یا تمرینات کگل برای جلوگیری از بی‌اختیاری ادراری استرسی ناشی از ضعف عضلات کف لگن مفید می‌باشند. این عضلات که از استخوان شرمگاه واقع در جلو تا دنبالچه در عقب بدن کشیده می‌شوند مانند یک تشک فنری هستند و کار آن‌ها محافظت از مثانه و مقعد و نیز مجرای پیشاب در زنان است. این عضله بنا بر دلایلی ممکن است ضعیف شوند، ازجمله زایمان، بی‌تحرکی و ورزش نکردن، تغییرات هورمونی و بالا رفتن سن؛ و این ضعف می‌تواند باعث نشت و چکه کردن غیرارادی ادرار، خصوصاً در هنگان سرفه کردن، عطسه کردن، خندیدن یا ورزش کردن شود.

تمرینات کگل می‌توانند عضلات را تقویت کنند و بنابراین به کنترل مثانه و جلوگیری از ریختن غیرارادی ادرار کمک کند. توصیه‌های زیر می‌توانند به شما کمکم کنند تا این تمرینات را روزانه و به‌درستی انجام دهید، اگرچه باید تأکید کنیم که شرایط هر کس با دیگر متفاوت است و بنابراین هر کس باید الگوی ورزشی منحصر به خود و متناسب با نیازها و شرایط خود را بیابد. یک پزشک می‌تواند توصیه‌های بیشتری را در اختیار شما قرار دهد.

تمرین عضلات کف لگن:

• روی یک صندلی صاف بنشینید و زانوها را جدا از هم قرار دهید و وزنتان را به‌طور یکسان روی هر دو طرف باسن بی اندازید.
• تصور کنید که کف لگنتان مانند یک بار (وزنه) است. سعی کنید این بار را در سطوح مختلفی به بالا و پایین ببرید، مراقب باشید که حتماً در طی این تمرین نفس عمیق بکشید و نفستان را تا قفسه‌ی سینه به داخل بکشید.
• نفس عمیق بکشید و آن را کاملاً بیرون بدهید و با سفت کردن عضلات پایین شکم و پشت، لگن را به اولین سطح خود برگردانید. به‌محض اینکه شکمتان را سفت کردید، تنفس معمولی خود را ادامه دهید درحالی‌که تا 5 شماره، عضلات را سفت کنید.
• عضلات را به‌آرامی و کاملاً آزاد کنید.
• سپس، عضلات را منقبض کنید و بار لگن را به سطح دوم بالا بکشید. در هنگام انقباض، نفستان را بیرون دهید و وقتی آن را برای 5 شماره نگه‌داشته‌اید به نفس کشیدن خود ادامه دهید و سپس آن را به‌آرامی آزاد کنید.
• این حرکات را تکرار کنید و درنهایت بار را به سطح سوم بالا بکشید.

هنگام انجام این تمرین، مراقب باشید که عضلات باسنتان را سفت نکنید، زانوهایتان را به هم نزدیک نکنید، نفستان را حبس نکنید یا شانه‌ها، ابروها یا انگشتان پا را بالا نبرید. در غیر این صورت، عضلات شما به‌خوبی منقبض نخواهند شد و تمرین مؤثر نمی‌باشد. تنفس صحیح و آزاد کردن عضله به سطح اولیه بعد از هر انقباض بسیار مهم است.