دیابت نوع 2 یک بیماری مزمن است که در آن بدن شما در برابر اثرات انسولین مقاوم است (یا انسولین کافی تولید نمیکند) تا یک سطح طبیعی گلوکز در بدن شما حفظ شود. نوع 2 شایعترین نوع دیابت است و حدود 95٪ از افراد مبتلا به دیابت را شامل میشود. دیابت نوع 2، خطر و شدت بیاختیاری ادرار و مدفوع را افزایش میدهد. یکی از دلایل اصلی این امر این است که وزن ناسالم، که اغلب با دیابت نوع 2 همراه است، میتواند باعث افزایش بیاختیاری در اثر وزن اضافه شده به عضلات کف لگن شود. مطالعات اخیر نشان داده است که کاهش وزن تحت مشاوره یک پزشک و تقویت عضلات کف لگن میتواند بیاختیاری را کاهش دهد.
مبتلایان به دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 در بزرگسالان بیشتر رایج است، اما کودکان، نوجوانان و جوانانی را میبینیم که مبتلا به دیابت نوع 2 هستند. دیابت زمانی اتفاق میافتد که گلوکز (قند خون نیز نامیده میشود) بیش از حد در خون شما وجود دارد. گلوکز بیش از حد بدن شما را در طول زمان صدمه می زند. دیابت نوع 2 میتواند کشنده باشد. هیچ درمان صد در صدی برای دیابت وجود ندارد، اما نوع 2 را می توان با کمک پزشک و از طریق رژیم غذایی، ورزش و حفظ وزن سالم مدیریت کرد. اگر رژیم غذایی و ورزش، قند خون شما را تا محدوده سالمی پایین نیاورد، پزشک شما نیاز به دارو یا درمان انسولین را با شما مطرح خواهد داد.
علائم دیابت
یکی از علائم معمول دیابت (موارد بسیار دیگری وجود دارد)، تکرر ادرار است. این حالت به این دلیل است که گلوکز اضافی که در جریان خون شما تولید میگردد، باعث میشود که مایعات از بافتهای شما خارج شود و شما را تشنه میکند. در نتیجه، شما مایعات بیشتر و بیشتری مینوشید تا تشنگی خود را برطرف کنید، و متعاقبا بیش از حد طبیعی ادرار خواهید کرد. علاوه بر این، بدن شما همچنین سعی در رهایی از گلوکز اضافی با دفع آن از بدن به وسیله ادرار خواهد کرد. این فرایند سبب افزایش چشمگیری در میزان تولید ادرار میشود.
دیابت چه تاثیری بر عدم کنترل مثانه و بیاختیاری ادرار دارد؟
دیابت میتواند منجر به آسیب عصبی شود که شامل عصبهای مثانه و روده میباشد. سیستم عصبی دارای چهار قسمت اصلی جمجمهای، مرکزی، محیطی و اتونومی است. دیابت میتواند به اعصاب محیطی، اتونومی و جمجمهای آسیب برساند. اعصاب اتونومیک از طناب نخاعی شما به ریه، قلب، معده، روده، مثانه و اندامهای جنسی شما میرسد.
آسیب به عصبهای مثانه
آسیب عصبی ممکن است منجر به تغییرات متعددی در عملکرد مثانه شود:
- مثانه بیش فعال (OAB)، که میتواند منجر به نیاز فوری به دفع ادرار و بیاختیاری ادرار (UUI) شود.
- کاهش احساس مثانه، که ممکن است باعث عدم احساس یا احساس کم نیاز به ادرار کردن شود، که میتواند منجر به بروز بیاختیاری گردد
- عضلات ضعیف مثانه، در افراد مبتلا به دیابت شدید و یا دراز مدت، عضله مثانه ممکن است خیلی ضعیف شود و شما هر بار که ادرار میکنید، مثانه کاملا تخلیه نشود. ادرار باقی مانده در مثانه ممکن است منجر به عفونت ادراری (UTI) شود. در موارد شدید، مثانه نمیتواند منقبض شود و باعث بیاختیاری در اثر پر شدن بیش از حد مثانه میشود. UTI همچنین منجر به افزایش دفعات و نیاز فوری به دفع ادرار میشود. عفونتهای ادراری مداوم و مکرر میتواند منجر به عفونت مزمن کلیه شود.
سایز مثانه
زنان دیابتی یا زنان مبتلا به دیابت بارداری ممکن است نوزادان درشتی را به دنیا آورند. در حین زایمان، ممکن است آسیبهایی به پروینوم و مثانه، به ویژه اسفنکتر کنترل کننده دهانه مثانه، وارد شود. این وضعیت میتواند به صورت احتباس ادرار در مثانه یا بیاختیاری ظاهر گردد.
بیاختیاری در اثر یبوست
یبوست که تقریبا 60٪ افراد مبتلا به دیابت را تحت تاثیر قرار میدهد، میتواند تخلیه مثانه را با مشکل رو به رو کند.
تولید ادرار بیش از حد در شب در اثر نارسایی احتقانی قلب
نارسایی احتقانی قلب (CHF) ناشی از بیماری عروق کرونر مرتبط با دیابت میتواند باعث جمع شدن آب در پاهای شما شود و موجب ایجاد ادرار بیش از حد توسط بدن شما در شب میگردد. این حالت میتواند منجر به افزایش دفعات بیدار شدن در شب به منظور ادرار کردن (نوکتوریا) شود و میتواند منجر به بیاختیاری در شب گردد.
تاثیر بر احساس مثانه
سکته مغزی در اثر دیابت میتواند احساس مثانه و توانایی شما را برای جلوگیری از ادرار کردن، تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این، اختلال ذهنی میتواند دستشویی رفتن را برای فرد دشوار کند (و هنگامی که به شدت پیشرفت یابد، حتی دستشویی رفتن با کمک دیگران نیز دشوار خواهد شد.)
بیاختیاری عملکردی
مشکلات حرکتی ناشی از نوروپاتی دیابتی، بیماری عروقی محیطی و قطع عضو میتواند شما را از رفتن به توالت، در آوردن لباس و غیره در زمان لازم ناتوان کند و منجر به نشت ادرار شود. این وضعیت بیاختیاری عملکردی نامیده میشود.
بیاختیاری ادرار در اثر برخی داروهای دیابت
بعضی از داروها برای درمان دیابت و یا برای درمان عوارض دیابت، میتوانند مانع از حفظ اختیار ادرار یا پیچیده کردن درمان آن شوند.
- بعضی از داروها ممکن است باعث احتباس مایع در پاها و نارسایی احتقانی قلب (CHF) شوند، در نتیجه منجر به افزایش تولید ادرار در شب و بیاختیاری ادرار شبانه میشود.
- برخی افراد ممکن است دچار سرفه در اثر استفاده از مهار کنندههای ACE شده باشند که اغلب برای درمان فشار خون بالا در افراد مبتلا به دیابت استفاده میشود. چنین سرفهای میتواند باعث بیاختیاری ادرار شود یا آن را بدتر کند.
- مسدود کنندههای کانال کلسیم (CCB) که برای فشار خون بالا استفاده میشود، ممکن است انقباض و تخلیه کامل مثانه را با مشکل مواجه کند و به طور بالقوه منجر به بیاختیاری بیش از حد شود. برخی از CCBها میتوانند سبب تورم در پا و یبوست شوند، همچنین بیاختیاری را تشدید میکنند.
درمان و مدیریت
گزینههای درمانی برای بیاختیاری ادرار در دیابت بسته به سن و سلامت عمومی متفاوت خواهد بود. خبر خوب این است که امروزه درمان بیاختیاری ادرار بیشتر از همیشه در دسترس است. این درمانهای بیاختیاری ادرار در بیماران دیابتی ممکن است شامل موارد زیر باشند.
درمانهای رفتاری
درمانهای رفتاری و یا درمانهای مداخلهای که هدف آنها کمک به کنترل دوباره مثانه است، این درمانهای بیاختیاری ادرار دیابتی میتواند شامل آموزش مثانه (که در آن مردم برای مقاومت در برابر تمایل به خالی کردن مثانه و افزایش زمان بین ادرار کردن آموزش میبینند) و کمک در توالت رفتن (از جمله برنامه ریزی رفتن به توالت) باشد.
ابزارهای پزشکی
دستگاههای پزشکی از جمله: پساری (یک وسیله پلاستیکی وارد شده به واژن، که مجرای ادرار را میبندد و به کاهش بیاختیاری استرسی کمک میکند)، قرار دادن وسیلهای در مجرای ادرار (یک لوله نازک، انعطاف پذیر و سفت که در داخل مجرای ادرار قرار میگیرد و باعث میشود که مانع از نشت ادرار شود) و مانع خارجی مجرای ادرار (یک پچ چسبنده در بالای سوراخ مجاری ادرار قرار میگیرد تا از نشتی جلوگیری شود).
بازتوانی عضله کف لگن
تمرینات عضلات کف لگن، که به دنبال بهبود عضلات بیمار دیابتی و کنترل مثانه میباشد. بهترین مزایای این روش این است که هیچ عوارض جانبی ندارد. این تمرینها عبارتند از:
- تمرینات کگل: تمرینات کگل، که به ویژه به زنان جوان کمک کند.
- بازخورد بیولوژیک: در بازخورد بیولوژیک سنسورهایی برای کمک به آگاهتر کردن بیمار از سیگنالهای بدنش استفاده میشود و معمولا همراه با تمرینات کگل، مورد استفاده قرار میگیرند.
- آموزش وزن واژینال: که در طی آن وزنههای کوچکی با سفت کردن عضلات واژن به آن کمک میکنند.
- تحریک الکتریکی کف لگن: در تحریک الکتریکی کف لگن، پالسهای الکتریکی خفیفی برای تحریک انقباض عضلانی استفاده میشود.
بیماران دیابتی چطور میتوانند از بیاختیاری ادرار پیشگیری کنند؟
بهترین راه برای جلوگیری از بیاختیاری مرتبط با دیابت این است که:
- از دیابت نوع 2 جلوگیری شود (حفظ وزن سالم، مصرف یک رژیم غذایی سالم که قند خون را کاهش میدهد، ورزش منظم و استفاده از دارو در صورت تجویز).
- برای کنترل قند خون و درمان هرگونه فشار خون بالا، کلسترول بالا و چاقی، با پزشک خود همکاری کنید.
- از مصرف الکل و سیگار کشیدن اجتناب کنید.
- هر روز مقدار زیادی آب بنوشید.
- برای جلوگیری از عفونت، بهداشت مناسب اندامهای تحتانی را رعایت کنید.
برای کسانی که مبتلا به دیابت هستند، برنامههای پیشگیری از دیابت که تمرکز بر رژیم غذایی و ورزش دارند، میتوانند به طور قابل توجهی بیاختیاری ادرار را کاهش دهند. مطالعات متعدد نشان دادهاند که زنان دارای اضافه وزن (در معرض خطر ابتلا به دیابت) که وزن خود را کاهش میدهند، خطر ابتلا به بیاختیاری را پایین میآورند.
