بی اختیاری ادرار بعد از زایمان (تولد نوزاد) در اثر ضعیف شدن لگن

بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان بسیار شایع تر از آن است که تصور می‌کنید. اگرچه این اختلال شیوع بسیار بالایی دارد، یک عارضه طبیعی نیست. نشت ادرار هنگام خندیدن، سرفه کردن، عطسه کردن، دویدن، پریدن و فعالیت‌های جسمانی کاملا غیر طبیعی است، محدود کردن میزان مایعات و تخلیه مرتب مثانه باعث بدتر شدن مشکل می‌شود. اخیرا پزشکان به بررسی جزئیات این روابط پرداخته‌اند و به دنبال یافتن دلایل بی‌اختیاری ادراری در برخی زنان هستند.

علت نشت ادرار پس از زایمان چیست؟

عضلات و بافت‌هایی که از رحم، شکم، و مثانه محافظت می‌کنند در دوران بارداری شل می‌شوند. این عارضه به علت اختلال هورمونی و افزایش وزن جنین رخ می‌دهد. به این عضلات و بافت‌ها، کف لگن گفته می‌شود. در هنگام زایمان و به دنیا آمدن جنین، عضلات کف لگن دچار کشیدگی شده و ضعیف می‌شوند. ضعیف شدن کف لگن باعث می‌شود که منقبض کردن عضلات کف مثانه هنگام عطسه کردن دشوار باشد. این امر بدین معناست که شما برای کنترل ادرار دچار مشکل می‌شوید. به این عارضه بی‌اختیاری استرسی گفته می‌شود. بی اختیاری استرسی در مادران جوان بسیار شایع است. این عارضه در سال اول زایمان حدود یک سوم از زنان را درگیر می‌کند. ممکن است فرد هنگام عطسه کردن، خندیدن، سرفه کردن، یا دویدن دچار نشت ادرار (می‌تواند فقط شامل چند قطره) باشد اما در برخی موارد باعث خیس شدن لباس فرد می‌شود.

چه عواملی در ابتلا بی اختیاری استرسی نقش دارد؟

اگر در دوران بارداری به ویژه در سه ماهه اول و دوم به لحاظ کنترل مثانه دچار مشکل شده باشید مستعد ابتلا به بی اختیاری استرسی خواهید بود. اگر به دنیا آمدن جنین مدت زیادی طول بکشد، پزشک از انبرک مخصوص برای تسهیل زایمان استفاده می‌کند که این امر احتمال نشت ادرار را افزایش می‌دهد. اگر دچار انسداد کانال نخاع یا اپیدورال باشید، اعصابی که در کنترل مثانه نقش دارند بی حس خواهند شد. ممکن است در چند ساعت اول پس از زایمان نتوانید زمان نیاز به تخلیه ادرار را بیان کنید. پرستار یا ماما به شما یادآوری می‌کنند که چه موقع پس از به دنیا آوردن نوزاد خود به سرویس بهداشتی بروید. قرار دادن سوند، به علت سزارین یا اپیدورال می‌تواند باعث اختلال در کنترل ادرار شود. اما به تدریج این مشکل برطرف می‌شود.

بی اختیاری ادرار بعد از زایمان طبیعی چه مدت طول می‌کشد؟

این مساله در افراد مختلف متفاوت است. گاهی اوقات این عارضه ظرف مدت چند هفته پس از زایمان از بین می‌رود. اما اگر هنوز پس از گذشت چند هفته از زایمان دچار بی اختیاری ادرار در زنان هستید باید حتما با پزشک، پرستار و متخصص خود مشورت کنید. بی اختیاری استرسی مساله‌ای نیست که به عنوان یک بخش طبیعی از فرایند زایمان پذیرفته شود. در صورتی که بی اختیاری ادرار ادامه داشته باشد بر سلامت ذهن دوران شما تاثیر منفی می‌گذارد، بنابراین باید هرچه زودتر به فکر درمان باشید.

برای به دست آوردن کنترل مثانه پس از زایمان چه باید کرد؟

شما می‌توانید با انجام تمرینات کف لگن (کگل) به صورت روزانه، مجددا کنترل مثانه خود را به دست بیاورید. این تمرینات می‌توانند به تقویت مثانه و پیشگیری از بی اختیاری ادرار پس از زایمان کمک کنند. می‌توانید پس از زایمان به انجام این تمرینات بپردازید. انجام دادن تمرینات کف لگن باشد افزایش گردش خون اطراف واژن می‌شود، که این امر به بهبود تورم، کبودی، و پارگی کمک می‌کند. هرچه زودتر این تمرینات را شروع کنید، نتایج بهتری به دست خواهید آورد. باید حداقل روزی سه بار تمرینات کف لگن را انجام دهید. ممکن است در ابتدا هیچ گونه تفاوتی را احساس نکنید یا حتی انجام این تمرینات غافل شوید. اما سعی کنید به طور منظم به انجام این تمرینات بپردازید. اگر هر روز این تمرینات را انجام دهید حدود سه ماه طول می‌کشد تا شاهد نتایج مثبت آن باشید. اگر دست از ورزش کردن بکشید، با گذر زمان مجددا عضلات شما ضعیف می‌شوند و دوباره دچار نشت ادرار خواهید شد.

چگونه بیوفیدبک به بهبود کنترل مثانه کمک می‌کند؟

بیوفیدبک به شناسایی و تقویت عضلات کف لگن و انجام تمرینات ورزشی کگل کمک می‌کند. بیوفیدبک به شما یاد می‌دهد که از سیگنال‌های بدن برای کنترل علائم استفاده کنید. علاوه بر بیوفیدبک، تحریک الکتریکی نیز به بهبودی بی اختیاری استرسی در دوران بارداری کمک می‌کند.

چگونه می‌توان تمرینات کف لگن را انجام داد؟

برای انجام این تمرینات باید کاملا عادی نفس بکشید و هنگام منقبض کردن عضلات شکم، نفس خود را فرو ببرید و هنگام شل کردن عضلات، نفس خود را بیرون دهید. این تمرین شبیه وضعیتی است که قصد دارید مانع از خروج گاز از روده شوید. هنگام انجام این تمرین باید بتوانید انقباض عضلات اطراف واژن و مقعد خود را احساس کنید. سعی کنید از منقبض کردن عضلات باسن و عضلات قسمت فوقانی شکم و حبس کردن نفس خود اجتناب کنید. ممکن است در ابتدا نتوانید به مدت طولانی عضلات خود را در حالت انقباض نگه دارید. به تدریج زمان انقباض عضلات کف لگن خود را افزایش دهید. سعی کنید حدود چهار یا پنج ثانیه عضلات خود را منقبض کنید. پس از کمی تمرین می‌توانید عضلات خود را تا ده ثانیه استراحت کنید و مجددا شروع به تمرین کنید. سعی کنید هر بار ده مرتبه عضلات خود را منقبض نمانید. باید آنقدر به تمرین کردن بپردازید که بتوانید به راحتی روزی سه بار و هر بار ده مرتبه این تمرین را انجام دهید.

چه روش‌های دیگری می‌توانند به بهبود عملکرد مثانه کمک کنند؟

•  می‌توانید با انجام دادن تمرینات کف لگن به بازآموزی مثانه خود بپردازید. ممکن است تصور کنید که با کاهش میزان مصرف مایعات از میزان دفع ادرار کاسته می‌شود. در حقیقت، اگر از سینه خود به نوزادتان شیر می‌دهید به مایعات بیشتری نیاز خواهید داشت زیرا شیردهی باعث می‌شود که تشنه شوید. بنابراین باید روزانه حداقل 8 لیوان با فنجان مایعات بدون کافئین بنوشید.
•  در اواخر دوران بارداری، مثانه به علت رشد جنین حجم بیشتری از ادرار را داشته باشد.
•  هنگامی که نیاز فوری به دفع ادرار دارید، کمی صبر کنید پس به سرویس بهداشتی بروید. اگر مثانه شما بسیار حساس است. فقط می‌توانید چند ثانیه صبر کنید. سعی کنید به تدریج به زمان نگه داشتن ادرار بیافزائید. به تدریج باید بتوانید بین 30 دقیقه تا یک ساعت ادرار خود را نگه دارید، تا مثانه بتواند حجم ادرار بیشتری را در خود نگه دارد و به مرور ظرفیت آن افزایش یابد. تمرینات ورزشی مخصوص عضلات کف لگن به شما برای رسیدن به این هدف کمک می‌کند.
•  از مصرف کافئین اجتناب کنید زیرا باعث التهاب مثانه می‌شود و در فرایند نگه داشتن ادرار اختلال ایجاد می‌کند.
•  در صورتی که تمرینات ورزشی مخصوص عضلات کف لگن نتواند به رفع مشکل شما کمک کند، از پزشک بخواهید شما را به متخصص زنان یا پزشک متخصص بی اختیاری ادراری ارجاع دهد، در روزهای اول زایمان استفاده از پدهای مخصوص می‌تواند به جذب ادرار نشت شده کمک کند. از یک پد ضخیم که قدرت جذب بالایی دارد استفاده کنید زیرا این پدها در مقایسه با پدهای نازک، بهتر ادرار را جذب می‌کنند. پس از آنکه خونریزی شما قطع شد می‌توانید از پدهای مخصوصی که برای مثانه ضعیف طراحی شده‌اند استفاده کنید.

اقدامات رفتاری چه کمکی به بهبود بی اختیاری ادرار می‌کنند؟

آموزش‌های رفتاری مانند زمان بندی ادرار و باز آموزی مثانه می‌توانند در دوران بارداری و پس از زایمان به بهبود بی اختیاری ادراری کمک کنند. معمولا از این روش‌ها برای بهبود مشکل بیمار استفاده می‌شود که بیمار می‌تواند در منزل نیز به انجام آنها بپردازد. تغییرات رفتاری با هیچ گونه عوارض جانبی منفی همراه نیستند. برای زمان بندی ادرار از یک جدول برای نشت تعداد دفعاتی که ادرار می‌کنید و دچار نشت ادرار می‌شوید، استفاده کنید. این کار، الگوی دقیقی را در خصوص نشت ادرار ارائه می‌دهد که می‌توانید براساس زمان‌های یادداشت شده به سرویس بهداشتی بروید تا از نشت ادرار در آینده پیشگیری شود. در بازآموزی مثانه باید بین زمان احساس نیاز به دفع ادرار و تخلیه مثانه وقفه ایجاد کرده و کمی صبر کنید. به عنوان مثال می‌توانید برای شروع هر یک ساعت یک بار به سرویس بهداشتی بروید. سپس این زمان را به 90 دقیقه تغییر دهید. در نهایت سعی کنید هر دو ساعت یک بار به سرویس بهداشتی بروید و به تدریج به این زمان بیافزائید تا جایی که این زمان به سه یا چهار ساعت افزایش یابد. روش دیگری که برای باز آموزی مثانه وجود دارد این است که سعی کنید پس از نیاز به دفع فوری ادرار، حدود 15 دقیقه صبر کنید سپس به سرویس بهداشتی بروید. این کار را به مدت دو هفته انجام دهید، سپس فاصله زمانی بین نیاز به دفع فوری ادرار و تخلیه مثانه را به 30 دقیقه افزایش دهید. در بری موارد خاص می‌توانید از پساری استفاده کنید. پساری وسیله‌ای است که مسدود کردن مجرای پیشاب و تقویت عضلات لگن از نشت ادرار جلوگیری می‌کند. به علاوه، مصرف برخی داروها می‌توانند به کنترل اسپاسم عضلات مثانه یا تقویت عضلات مجرای پیشاب کمک کنند. برخی از داروها می‌توانند کمک شایانی به بهبود مثانه بیش فعال نمایند.