باید ها و نباید های غذایی برای درمان مثانه بیش فعال

مواد غذایی و تغذیه تأثیر قابل توجهی روی سلامت بدن افراد دارد. فهم درست از رابطه میان تغذیه و مثانه پرکار می‌تواند کمک بزرگی به درمان مبتلایان به این بیماری نماید.

چنانچه به مشکل مثانه پرکار (OAB) و بی‌اختیاری ادرار مبتلا هستید، غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند نقش مهمی در بهبود علائم بیماری بازی کنند. رژیم غذایی خاصی برای مثانه پرکار وجود ندارد. ولی بعضی از مواد غذایی می‌توانند باعث تشدید علائم شوند. همچنین مقدار مصرف مواد غذایی هم می‌تواند باعث بدتر شدن علائم بیماری شود.

مثانه بیش‌فعال یا پرکار

مثانه بیش‌فعال عارضه‌ای شایع بوده که در آن عضلات مثانه ( عضله دتروسور) بیش از حد لازم و به دفعات، یا به‌طور خودبه‌خودی و غیرارادی منقبض می‌شوند. امکان دارد شخص بیمار احساس کند که به اجبار و به‌طور مداوم بایستی ادرار کند و همچنین امکان دارد مشکل بی‌اختیاری ادراری هم وجود داشته باشد.

علائم اصلی مثانه بیش‌فعال

در هر شخصی ممکن است همه یا بعضی از علائم زیر مشاهده شود:

• دفع مداوم ادرار (تکرر ادرار) – نیاز به دفع ادرار بیش از 8 بار در روز.
• شب‌ادراری – نیاز به بیدار شدن هنگام شب جهت دفع ادرار بیش از یک‌بار
• بی‌اختیاری ادراری شبانه – ادرار کردن به هنگام خواب
• نیاز شدید به دفع – نیاز ناگهانی و شدید به دفع ادرار قبل از رسیدن به توالت
• بی‌اختیاری ادرار حین آمیزش – نشت ادرار به هنگام مقاربت جنسی

نوع و زمان مصرف نوشیدنی برای افراد مبتلا به مثانه پرکار

آب مناسب‌ترین نوشیدنی برای مثانه پرکار می‌باشد. مواد افزودنی موجود در سودا و نوشابه‌های انرژی‌زا و همچنین کافئین موجود در قهوه می‌تواند باعث تشدید عارضه شود. تأمین آب بدن به‌طور کلی برای حفظ سلامت بسیار مهم می‌باشد. ولی در مورد افراد مبتلا به مثانه بیش‌فعال مقدار و زمان مصرف نوشیدنی اهمیت به‌سزایی دارد. عموماً هر شخصی در طول روز به 8 لیوان آب نیاز دارد ولی یک شخص بزرگسال و تندرست ممکن است به این مقدار آب نیاز نداشته باشد.

شش نکته در مورد میزان مصرف مایعات:

• مقدار مصرف مایعات را در طول روز تقسیم کنید.
• فقط هنگام ورزش از بطریهای بزرگ آب استفاده کنید، در غیر این صورت مقدار زیاد آب با خود حمل نکنید.
• لیوان خود را نصفه پر کنید یا از لیوان‌های کوچک‌تر استفاده کنید
• مایعات را به مقدار زیاد و به یک‌باره ننوشیده و کم‌کم بنوشید.
• چنانچه به مقدار کافی آب مصرف می‌کنید، رنگ ادرار بایستی زرد کمرنگ یا تقریباً بی‌رنگ باشد.
• به یاد داشته باشید که مایعات در مواد غذایی دیگر مانند میوه‌ها، سبزیجات و سوپ هم وجود دارد.

در صورتیکه هنگام ادرار کردن سوزش یا درد وجود دارد، یا چنانچه رنگ ادرار تیره باشد یا بوی تندی می‌دهد، به پزشک مراجعه کنید.

نوشیدنی‌هایی که نیاز به دفع ادرار را افزایش می‌دهند

کافئین بیش از هر ماده غذایی دیگری باعث افزایش تعداد دفع ادرار در افراد مبتلا به مثانه بیش‌فعال می‌باشد. مطالعات نشان می‌دهند که کاهش مصرف کافئین تا حد کمتر از 100 میلی‌گرم در روز – مقدار کافئین موجود در یک فنجان قهوه – می‌تواند علائم بی‌اختیاری ادرار را کاهش دهد.

مواد غذایی که مصرف آنها بایستی قطع یا کم شود:

• نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای
• آب‌میوه‌های اسیدی خصوصاً آب پرتقال، گریپ‌فروت و گوجه
• نوشیدنی‌های گازدار مانند سودا و آب‌معدنی گازدار
• نوشیدنی‌هایی که دارای مواد شیرین‌کننده مانند آسپارتام و ساخارین هستند و باعث تحریک مثانه می‌شوند.

در صورتیکه عادت دارید در آغاز روز یک فنجان قهوه بنوشید، مقدار کافئین مصرفی را کاهش داده و میزان آن را به نصف برسانید. سعی کنید که به‌تدریج مقدار مصرف کافئین را قطع کرده تا از سردردهای ناشی از ترک کافئین هم جلوگیری شود.

از آب‌میوه‌هایی که کمتر اسیدی هستند مانند آب سیب یا گلابی استفاده کنید و آنها را با آب رقیق کنید.

غذاهایی  که باید از خوردن آنها اجتناب کرد

بعضی از غذاها علائم مثانه پرکار را تشدید می‌کنند.

چنانچه هریک از مواد غذایی در لیست زیر نشانه‌های بیماری شما را تشدید می‌کنند، مصرف آنها را قطع کرده یا کاهش دهید:

• غذاهای اسیدی: میوه‌های خانواده مرکبات (لیمو، پرتقال و گریپ‌فروت)، گوجه‌فرنگی و محصولات حاوی گوجه (سس گوجه‌فرنگی و سس سالسا) از جمله مواد غذایی تشدیدکننده علائم بیماری هستند.

پرهیز غذایی : میوه‌هایی که کمتر اسیدی هستند مانند گلابی و بلوبری (زغال اخته آبی) مصرف کنید. این میوه‌ها همچنین دارای آنتی‌اکسیدان هستند. برای مصرف آب‌لیمو، برش کوچکی از لیمو را به آب اضافه کنید. در این صورت طعم لیمو بدون اسید در آب وجود خواهد داشت.

• غذاهای ادویه‌دار : ادویه‌هایی مانند فلفل یا واسابی باعث تحریک و آزار مثانه در بعضی از افراد می‌شود.

پرهیز غذایی : به‌تدریج مصرف ادویه‌ها را در غذای روزانه خود کاهش داده و بهبود نشانه‌های بیماری را بررسی کنید.

• شیرین‌کننده‌های مصنوعی : آسپارتام، ساخارین و شیرین‌کننده‌های مصنوعی دیگر فقط در نوشیدنی‌ها وجود نداشته و در غذاها هم موجود هستند.

پرهیز غذایی : برچسب مواد غذایی را قبل از خرید مطالعه کرده و در مصرف غذاهای حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی زیاده‌روی نکنید.

• شکلات : شکلات حاوی کافئین می‌باشد.

پرهیز غذایی : مصرف شکلات را به حداقل برسانید. ( کاهش مصرف شکلات در کم کردن وزن نیز مؤثر است).  

• غذاهای شور : چیپس سیب‌زمینی، آجیل و دیگر مواد غذایی شور باعث می‌شوند که بدن آب را نگه داشته و این آب سرانجام به مثانه می‌رود. همچنین این غذاها احساس تشنگی را افزایش داده و باعث می‌شوند که فرد آب بیشتری بنوشد.
• پرهیز غذایی : غذاهایی را مصرف کنید که حاوی نمک نبوده یا کم‌نمک باشند.

چنانچه نمی‌دانید که چه غذایی در رژیم غذایی باعث افزایش بی‌اختیاری ادرار می‌شود، یادداشت روزانه‌ای تهیه کنید و مواد غذایی و نوشیدنی مورد مصرف و همچنین زمان دفع ادرار خود را در آن یادداشت کنید.

همچنین می‌توانید از رژیم غذایی حذفی استفاده کنید. به این صورت که یک نوع ماده غذایی – مثلاً گوجه‌فرنگی – را به مدت یک هفته از رژیم غذایی خود حذف کنید. چنانچه علائم بهبود پیدا کردند، آن را یادداشت کنید. به‌تدریج مقدار کمی از همان ماده غذایی را به رژیم خود اضافه کرده و بررسی کنید که آیا نشانه‌ها دوباره عود می‌کنند یا خیر. در این صورت می‌توانید برای اجتناب از بروز عوارض جانبی، مواد غذایی را در حد اعتدال و میانه مصرف کنید.

سایر روشهای درمانی

مصرف دارو

برای شل کردن عضلات مثانه می‌توان از دارو جهت کنترل بهتر مثانه استفاده کرد.

تحریک الکتریکی اعصاب به صورت زیرپوستی (TENS)

در این روش درمانی، پالس‌های الکتریکی خفیفی در طول چند دقیقه تا چند ساعت، دو یا چند بار در روز وارد بدن می‌شوند. این تحریک الکتریکی بوسیله سیم‌هایی که به کمر متصل می‌شوند و یا از طریق ابزار مخصوصی که وارد واژن زنان یا مقعد مردان می‌شود امکان‌پذیر است.

بیوفیدبک

بیوفیدبک به بیماران کمک می‌کند تا بتوانند با استفاده از ابزارهای اندازه‌گیری، بعضی از عملکردهای بدن خود را کنترل کنند. بعضی از افرادی که دچار مشکل مثانه بیش‌فعال هستند از بیوفیدبک استفاده کرده تا بتوانند مثانه خود و همچنین عضلات مورد استفاده در دفع ادرار را کنترل کنند.