درمان ناهنجاری ادراری،عفونت و مختل شدن مجرای ادرار با فیزیوتراپی

سیستمی که مسئول پردازش و مقابله با ضایعات بدن است، سیستم ادراری یا سیستم کلیوی نامیده می‌شود. این سیستم شامل کلیه‌ها و مثانه و همچنین حالب و مجرای ادراری است. کلیه‌های شما اندام‌های قدرتمندی هستند که به‌شدت کار می‌کنند تا نه‌تنها ضایعاتی که بدن نیاز ندارد تصفیه کنند بلکه همچنین تنظیم فشار خون، تعادل مایعات در بدن و کنترل تولید گلبول‌های قرمز را انجام دهند. مثانه شما همچنین دارای یک وظیفه مهم یعنی جمع‌آوری ضایعات مایع و دفع آن از بدن است. حالب و مجرای ادراری لوله‌های مهم هستند که همه این ضایعات از طریق آن‌ها از جریان خون خارج می‌شوند. همان‌طور که می‌بینید، سیستم ادراری شما بخش مهمی از بدن شما است. بنابراین می‌توانید تصور کنید که اختلال در عملکرد آن خبر بدی است.

اختلالات ادراری

عفونت ادراری

عفونت مجاری ادرار (UTI) یک عفونت شایع است که معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که باکتری‌ها در دهانه‌ی مجرای ادرار وارد و در دستگاه ادراری پخش شوند. دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کند، مثانه و لوله‌ای که ادرار را از مثانه (مجرای ادراری) منتقل می‌کند، می‌شود. ارتباط ویژه بین حالب های مثانه باعث جلوگیری از برگشت ادرار به کلیه‌ها می‌شود و جریان ادرار از طریق مجرای ادرار کمک می‌کند تا باکتری‌ها از بین بروند. احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری برای مردان، زنان و کودکان وجود دارد.

عفونت‌های دستگاه ادراری معمولاً در قسمت پایین دستگاه ادراری (مجرای ادراری، مثانه) ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان به دستگاه ادراری فوقانی (حالب، کلیه‌ها) پیشرفت می‌کند.

عفونت ادراری / کیست

کیست اصطلاحی عمومی است که شامل هرگونه التهاب یا عفونت مثانه است. کیست عموماً به علت عفونت باکتريايي است اما می‌تواند به علت مخمر يا ويروس نيز ایجاد شود. نوع خاصی از کیست به‌عنوان کیست بينابينی شناخته‌شده که ناشي از عفونت نيست بلكه بيشتر شبیه التهاب است كه غشا و عضله‌ی مثانه را درگیر می‌کند.
علائم ممکن است متنوع باشد و میزان از شدید و دردناک تا فقط کننده باشد. این علائم شامل سوزش ادرار، فشار و درد مثانه، خون در ادرار و افزایش میزان و نیاز به ادرار کردن است. بعضی از بیماران حتی ریزش ادرار را تجربه می‌کنند که به‌عنوان بی‌اختیاری نیز شناخته می‌شود. بعضی از بیماران نیز ممکن است ناتوانی در ادرار کردن را تجربه کنند.
درمان بستگی به علت مشکل دارد. باکتری‌ها و مخمرها با استفاده از داروهای مناسب درمان می‌شوند. کیست ويروسی، اگرچه نادر است، معمولاً خودبه‌خود درمان می‌شود و نيازی به درمان ندارد. درمان کیست بینابینی بستگی به‌شدت و مدت علائم دارد و می‌تواند بسیار پیچیده باشد.
پیشگیری می‌تواند دشوار باشد، اما واضح است که بیماران باید مایعات زیادی بخورند تا سلامت دستگاه ادراری را به‌خوبی حفظ کنند.

تکرر ادرار

نشانه‌های تکرر ادرار در مردان می‌تواند به موارد جدی‌تر نظیر دیابت، عفونت مجاری ادراری، هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا سایر مشکلات پروستات اشاره کند. بیدار شدن در اواسط شب به‌منظور ادرار کردن به‌عنوان ادرار شبانه «ناکچوری » شناخته‌شده است. افراد مبتلابه نارسایی شدید ناکچوری ممکن است نیاز به بیدار شدن پنج یا شش بار در شب داشته باشند.
این مشکل ادراری می‌تواند نشانه‌ای از عفونت مجاری ادراری باشد. از آنجا که تحریک و تورم باعث کاهش توانایی مثانه برای نگهداری ادرار می‌شود، حتی مقدار کمی از ادرار باعث ناراحتی می‌شود. مشکلات بارداری، دیابت و پروستات علل رایج دیگر ابتلا به ناکچوری هستند.
سایر علل احتمالی عبارتند از:

• کیست بينابيني که به‌عنوان تحريک مثانه توصيه می‌شود که در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است و معمولاً تشخيص و درمان آن بسيار مشکل است.
• دیورتیک ها و بسیاری از داروهای دیگر
• پرتودرمانی
• اختلال مثانه
• سرطان مثانه

فوریت ادرار

این وضعیت می‌تواند به علل مختلف رخ دهد بنابراین با پزشک خود در مورد علائمی که تجربه کرده‌اید صحبت کنید. علل احتمالی عبارتند از:

• کافئین و شیرین‌کننده‌های مصنوعی
• مشکلات مثانه و سنگ
• تحریک مثانه
• کیست بینابینی
• بی‌اختیاری فشاری
• عفونت مجاری ادراری
• جریان ادرار مسدود شده
• احتباس ادرار
• هماچوری
• بی اختیاری ادرار

احتباس ادرار

این مشکل ممکن است به‌طور غیرمنتظره رخ دهد و باعث ناراحتی یا درد شود یا همانند اکثر مشکلات ادراری در طولانی‌مدت ایجاد شود، بسیاری از علل احتمالی وجود دارد، ازجمله:

• انسداد در سیستم ادراری به علت سنگ‌های دستگاه ادراری یا نقایص مادرزادی
• باریک شدن مجاری ادراری به علت ایجاد اسکار ناشی از آسیب یا عفونت
• بزرگ شدن غده پروستات
• مشکلات در اعصاب یا عضلات مثانه
• سرطان پروستات یا سنگ کلیه
• عوارض جانبی برخی از داروها، مانند آنتی‌هیستامین‌ها

سرطان مثانه

مثانه عضوی واقع در حفره لگنی است که ادرار را دفع می‌کند. ادرار توسط کلیه‌ها تولید می‌شود، توسط حالب به مثانه منتقل می‌شود و از مثانه از طریق مجرای ادراری تخلیه می‌شود. سرطان مثانه تقریباً 90٪ از سرطان‌های دستگاه ادراری (لگن،کلیه، مثانه، حالب) را شامل می‌شود.
سرطان مثانه معمولاً از لایه‌های غشای مثانه ناشی می‌شود که شامل یک‌لایه مخاطی از سلول‌های سطحی (سلول‌های اپیتلیال انتقال‌دهنده)، عضله صاف و یک‌لایه فیبری است. تومورها به‌عنوان مرحله پایین (مرحله سطحی) یا مرحله بالا (عضله تهاجمی) طبقه‌بندی می‌شوند.

هماچوری

هماچوری  به معنی وجود خون در ادرار است. هماچوری  میکروسکوپی به معنی آن است که خون تنها زمانی دیده می‌شود که ادرار زیر یک میکروسکوپ بررسی شود. از سوی دیگر، هماچوری  آشکار به این معنی است که خون به‌قدری در ادرار موجود است که با چشم غیرمسلح نیز دیده می‌شود. بدیهی است که هماچوری آشکار خون بیشتری را در ادرار نسبت به هماچوری میکروسکوپی دارد اما انواع علائمی که می‌تواند مشکل را ایجاد کنند یکسان است و کار و ارزیابی یکسان است.
تعداد علل هماچوری زیاد – شاید 20 یا 25 گروه مختلف از علل، است.
برخی از آن‌ها بسیار جدی‌تر از سایرین هستند و به تشخیص زودهنگام نیاز دارند. این گروه علل عبارتند از سرطان یا بدخیمی، سنگ، عفونت و انسداد جریان.
در موارد وجود سرطان، باید همه‌ی اعضا در دستگاه ادراری بررسی شوند تا دلیل آن مشخص شوند. از گروه‌های دیگر، بسیاری از آن‌ها کمتر اهمیت دارند و نیازمند درمان نیستند. این ممکن است شامل عفونت‌های ویروسی، التهاب غیراختصاصی کلیه مانند واکنش‌های دارویی (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن می‌توانند باعث التهاب غیراختصاصی، معمولاً بدون آسيب) باشد. بسیاری از داروها، به‌ویژه داروهایی مانند کومادین یا آسپیرین که لخته شدن خون را کاهش می‌دهند، می‌توانند خون را در ادرار ایجاد کنند.

مشکلات کنترل مثانه

در افراد مبتلابه مثانه پرکار، عضله لایه‌ای و صاف که اطراف مثانه قرارگرفته، گاهی بدون علت شناخته‌شده است، دچار انقباض می‌شود که منجر به فشار بالا به مثانه و نیاز فرد به ادرار کردن فوری می‌شود. به‌طور معمول، عضله دِتروسور در واکنش به حجم ادرار در مثانه و شروع ادرار منقبض و منبسط می‌شود. افراد مبتلابه مثانه پرکار اغلب در زمان‌های نامناسب و غیرقابل پیش‌بینی نیاز به ادرار فوری دارند و گاهی اوقات قبل از رسیدن به توالت کنترل خود را از دست می‌دهند و دچار ریزش ادرار می‌شوند.  بنابراین مثانه پرکار روال روزانه، کار، صمیمیت و عملکرد جنسی فرد را با مشکل روبرو می‌کند و باعث خجالت‌زدگی می‌شود و می‌تواند عزت‌نفس و کیفیت زندگی را کاهش دهد.
ادرار کردن شامل فرآیندهایی درون دستگاه ادراری و مغز می‌شود. نیاز کم به ادرار کردن زمانی که حجم ادرار حدود نیمی از ظرفیت مثانه را می‌گیرد احساس می‌شود. تا زمانی که فرد شروع به ادرار کند مغز این نیاز را سرکوب می‌کند.
هنگامی‌که ادرار آغازشده است، سیستم عصبی به عضله دتروسور پیغام می‌دهد تا به شکل قیفی درآید و ادرار را خارج کند. فشار در مثانه افزایش می‌یابد و تا زمانی که مثانه تخلیه شود عضله منقبض باقی می‌ماند. هنگامی‌که مثانه خالی شد فشار کاهش می‌یابد و مثانه شل شده و به حالت عادی خود بازمی‌گردد.

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار به‌عنوان ریزش غیرارادی ادرار از مثانه تعریف‌شده است. مهم است که به یاد داشته باشیم که همه‌ی بی‌اختیاری‌ها یکسان نیستد و انواع مختلفی از بی اختیاری وجود دارد:

• بی اختیاری ادرار استرسی
• فوریت ادرار
• بی اختیاری ترکیبی
• بی اختیاری بیش‌ازحد
• بی اختیاری کاربردی

تشخیص صحیح نوع بی اختیاری اولین و مهم‌ترین گام در ایجاد یک برنامه مناسب و مؤثر درمان برای بی اختیاری است.
این وضعیت ممکن است به علت دلایل مختلفی رخ دهد که شامل عضلات لگن ضعیف یا دیابت باشد. علل رایج عبارتند از:

• کاهش ضخامت پوست یا خشک شدن واژن یا مجرای ادرار، به‌ویژه بعد از یائسگی در زنان
• التهاب غده پروستات یا جراحی پروستات در مردان
• بعضی از داروها
• افزایش مدفوع در روده‌ها
• بی‌حرکتی
• عفونت مجاری ادراری
• افزایش سطح کلسیم

درمان مشکلات مثانه

درمان بستگی به نوع و شدت اختلالات ادراری دارد. بسیاری از درمان‌ها نیاز به مشارکت بیمار دارد تا تکنیک‌ها را یاد بگیرد و روزانه آن را تمرین کند.

دارو

هرگز بدون مشاوره با پزشک خود دارو مصرف نکنید. برخی از داروهای مصرفی علائم مشکلات شما را تشدید می‌کنند. داروهای خود را با پزشک چک کنید. اگر دارویی باعث مشکل می‌شود، یک جایگزین ممکن است در دسترس باشد.

تمرین مثانه

تمرین مثانه و تمرین کف لگن تنها درمان طبیعی برای اختلالات مثانه است. این درمان‌های غیر دارویی می‌تواند برای بسیاری از زنان بسیار مؤثر باشد و تقریباً هیچ عارضه‌ای ندارد.
تمرین مثانه به تغییر نحوه استفاده از توالت کمک می‌کند. به‌جای اینکه هرزمانی که احساس فوریت تخلیه ادرار دارید به توالت بروید باید زمان‌های مشخصی در روز تعیین کنید و فقط در این زمان‌ها مثانه را تخلیه کنید. در ابتدا یاد می‌گیرید که فوریت تخلیه را برای چند دقیقه کنترل کنید و سپس به‌تدریج به یک ساعت یا بیشتر افزایش می‌دهید.

تمرینات کف لگن 

همان‌طور که برای تقویت بازوها، شکم و سایر قسمت‌های بدن خود ورزش می‌کنید می‌توانید تمریناتی را نیز برای تقویت عضلات کنترل‌کننده ادرار نیز انجام دهید.  در طی تمرینات تقویت کف لگن، که تمرینات کگل نامیده می‌شود، فرد عضلاتی را که برای شروع و توقف جریان ادرار استفاده می‌شود منقبض می‌کند، نگه می‌دارد و سپس رها می‌کند. استفاده از فرم مخصوص آموزش بیوفیدبک می‌تواند به شما کمک کند که عضلات صحیح و مؤثر را تحت‌فشار قرار دهید. با یک تمرین چندگانه کگل شروع کنید و به‌تدریج تا سه ست با 10 تکرار افزایش دهید. 

تحریک الکتریکی

یکی دیگر از روش‌های تقویت عضلات کف لگن با تحریک الکتریکی است که در آن پالس الکتریکی خفیف را به‌وسیله الکترودهای قرار داده‌شده در واژن یا رکتوم به آن‌ها ارسال می‌کنند.