بی اختیاری ادرار علتهای مختلفی دارد مثل- بارداری، زایمان، بلند کردن اشیا سنگین یا زور زدن شدید، یائسگی یا کمبود استروژن – که چاقی نیز میتواند منجر به بیاختیاری ادرار شود. این اتفاق به دلیل حمایت ضعیف از میزراه (مجرای خروج ادرار از مثانه به خارج از بدن) است که معمولا توسط ماهیچههای زیرین و بافت همبند واژن انجام میشود. افراد چاق ممکن است هنگام سرفه کردن ، عطسه کردن، خندیدن، پیاده روی، ورزش، برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده ، دچار بیاختیاری ادرارشوند.
علاوه بر بیاختیاری ادرار، بیاختیاری رودهای – یعنی دفع ناخواسته گاز، یا مدفوع به صورت مایع یا جامد – نیز میتواند به علت چاقی رخ دهد. افزایش وزن بدن فشار برکف لگن را زیاد می کند و باعث ایجاد فتق در بافت چربی، مثانه، رحم، روده بزرگ، یا روده کوچک و فروافتادگی آنها بر واژن میشود.
چاقی یک عامل خطر برای بی اختیاری ادرار است
چاقی و چربی شکمی با ایجاد فشار برماهیچه‌های کف لگن و بافت همبندی که از پشت میزراه را حمایت می کند، و نیز افزایش فشار داخل مثانه، ممکن است باعث ایجاد بیاختیاری ادرار شود. کاهش وزن باعث کاهش موارد تکرر بیاختیاری ادرار فشاری (تکرر ادرار) میشود، و حفظ نتایج بلند مدت کاهش وزن نتایج مداوم و رو به پیشرفت برای کاهش بیاختیاری ادراربه دنبال خواهد داشت. حتی کاهش بین 5 تا 10 درصد از وزن بدن برای در بهبود بی اختیاری بسیار موثر است.
چاقی عامل خطری برای ایجاد مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2، که هر دوی این عوامل از جمله عوامل خطر برای بیاختیاری ادراری هستند نیز می‌باشد.
پیش دیابت، مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، ریسک ابتلا به بیاختیاری ادرار در کسانی که در وضعیت پیش دیابت قرار دارند نیز بالاتر است. شیوع بی اختیاری ادراری در افراد مبتلا به اختلالات قند خون ناشتا ، به همان اندازه است که در زنان مبتلا به دیابت دیده می شود. نرخ بیاختیاری ادرار در این گروه از زنان، به شکل قابل ملاحظه‌ای، نسبت به زنانی که قند خون ناشتا در آنها نرمال است، بالاتر است.
مقاومت به انسولین در دوران پس از یائسگی برای افراد غیر دیابتی نیز ازجمله عوامل خطر بیاختیاری ادرار محسوب میشود.
سندرم متابولیک ممکن است نقش زیادی در ایجاد نوع خاصی از بیاختیاری ، یعنی مثانه بیش فعال، ایفا کند. سندرم متابولیک، وضعیتی است که عوارضی چون چاقی، فشار خون بالا و عدم تحمل گلوکز را باخود به همراه دارد. مقاومت به انسولین ، بخش جدایی ناپذیر سندرم متابولیک است. رابطه قوی‌ای که بین چاقی و مقاومت به انسولین، به عنوان عوامل موثر بر بیاختیاری مشاهده شده است، نشان می‌دهد که بهبود کنترل قند خون و کاهش وزن، مداخلات بالقوه برای درمان بیاختیاری ادرار در زنان، به ویژه در زنان مبتلا به دیابت است.
بی اختیاری ادرار 50 تا 200٪ در زنان مبتلا به دیابت نوع2 بیشتر است.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیاختیاری ادرار هستند.
شواهد اپیدمیولوژیک معتبر، از مطالعات متعدد نشان داده است که بی اختیاری ادرار 50 تا 200 درصد در زنان مبتلا به دیابت نوع 2 بیشتر از زنان با سطح نرمال گلوکز است. برخی تحقیقات نشان می دهد که با پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2، تقریبا 50٪ می‌توان از خطر ابتلا به بی اختیاری کاست.
همین تحقیق نشان داده که ریسک ابتلا به بیاختیاری ادرار در افراد دیابتی 2.5 برابر بالاتر است.
چگونه این مشکلات (پیش دیابت، مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک) منجر به بی اختیاری ادرار می‌شوند؟
این احتمال وجود دارد که این مشکلات باعث عوارض فیزیولوژیکی، مویرگی و عصبی می شوند که منجر به آسیب به اعصاب مثانه (تحریک عصبی مثانه)، تغییر عملکرد عضلانی و اختلال عملکرد بافت پوششی میشود. به نظر می‌رسد بیاختیاری ادرار فشاری، به علت اختلال عضله اسفنکتر میزراه وعضلات کف لگن و اعصاب محرک آنها ایجاد میشود. در افراد مبتلا به دیابت، دو عارضه مویرگی وجود دارد که به طور معنا داری با بی اختیاری مرتبط اند: میکروآلبومینوری یا “افزایش متوسط آلبومینوری” و درد نوروپاتی محیطی (درد به سبب آسیب‌های اعصاب محیطی) . میکروآلبومینوری نشانه اولیه یک بیماری مویرگی است که اغلب نشان از ایجاد مشکلات کلیوی و قلب در اینده دارد. آسیب‌های عصبی که به طور خاص با دیابت نوع 2 ایجاد می شود ممکن است منجر به تغییرات متعددی در عملکرد مثانه شود، از جمله:
ضعف عضلات مثانه
مثانه بیش فعال (مثانه بیش فعال) (بی اختیاری اضطراری)
کاهش حساسیت مثانه (بدین صورت ممکن است از احساس نیاز به دفع ادرار آگاه نباشید یا مثانه را کاملا خالی نکنید)
احتباس آب (ممکن است باعث تکرر ادرار شبانه شود، یعنی چندین بار در شب نیاز به ادرار کردن داشته
باشید یا احساس کنید که باید ادرار کنید)
بعضی از داروها برای درمان دیابت و مسائل مربوط به سلامت نیز می توانند باعث بیاختیاری ادرار و یا احتباس آب شوند.
مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، ازانجا که باعث سرفه های زیاد می‌شوند ممکن است باعث بیاختیاری ادرار شوند.
مسدود کننده‌های کانال کلسیم که برای کنترل فشار خون بالا به کار می‌روند، می‌توانند منجر به بیاختیاری ادرار سرریزی شوند.
چگونه از ابتلا به بیاختیاری ادرار پیشگیری کنیم
راهکارهای زیادی برای پیشگیری از بیاختیاری ادراربا عملکرد درست در روش زندگی روزمره وجود دارد:
وزن و رژیم غذایی سالم
ارتباط بین چاقی، کنترل قند خون، مقاومت به انسولین، پیش دیابت و دیابت نوع 2 اثبات شده است. و این مشکلات ، با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و حفظ وزن مناسب، اغلب می‌توانند بهبود یافته و حتی کنترل شوند. توجه داشته باشید که رژیم غذایی سالم و حفظ وزن در سطح سالم ، مزایای فوق العاده ای برای سلامتی دارند که رفع بیاختیاری ادرار فقط یکی از آنها است.
تمرینات عضلات کف لگن
یکی از بهترین کارهایی که می توانید برای جلوگیری از مشکل بیاختیاری ادرار یا بهبود آن انجام دهید تمرینات کگل است. این تمرینات عضله ماهیچه بالابرنده مقعد یا عضله لواتور آنی را تقویت می‌کنند. این عضله مثل یک “ننو” حمایتی است که رحم، مثانه و روده شما را نگه داشته و از افتادن آنها روی واژن جلوگیری می‌کند. تمرینات کگل عمدتا برای درمان بیاختیاری ادراری فشاری کاربرد داشته و بر اساس بهبود دو نوع عملکرد عضلات کف لگن ترتیب داده شده‌اند:
اول، برای تقویت آن “ننو” یا عضله لواتور آنی
و دوم، برای تقویت اسفنکتر مربوط به مکانیزم بستن میزراه.
تمرینات کگل می‌توانند هم در کاهش میزان نشت ادرار و هم دفعات بیاختیاری موثر باشند. همچنین می‌توان از وسایل تقویت عضلات واژن، مثل توپک کگل، توپک بن وا و وزنه‌های درون‌مهبلی برای تقویت این عضلات استفاد نمود. در عین حال باید از ورزش‌هایی که موجب افزایش فشار روی کف لگن می شوند اجتناب شود.
درمان موضعی واژینال با استروژن
در این روش درمانی از شیاف، کرم و یا حلقه‌هایی استفاده میشود که به صورت موضعی در داخل واژن قرار داده می‌شوند و بدین صورت افزایش سطح استروژن در خون را به حداقل می‌رسد. البته این روش عوارض جانبی احتمالی خود را نیز خواهد داشت.
این روش درمانی ضخامت و حالت ارتجاعی بافت پوششی واژن را بهبود می‌دهد، اما به نظر نمی‌رسد که بر بافت عمیق‌تر و یا ماهیچههای حمایت کننده تاثیر بگذارد. تحقیقات موجود نشان نمی‌دهد که این روش مسائل مربوط به بیاختیاری را درمان کند، اگر چه بعضی از خانم‌ها گفته‌اند که این روش برایشان موثر بوده است.
“دی اچ ای آ “
“دی اچ ای آ ” نوعی آندروژن و یکی از هورمون‌های جنسی است که ترشح آن درست مانند استروژن، پروژسترون و تستوسترون، به طور طبیعی با افزایش ،سن کاهش می یابد. تحقیقات نشان داده است که استعمال موضعی “دی اچ ای آ ” در درمان خشکی و سوزش واژن و فرج بسیار موثر است و حتی ساختارعضلانی هر سه لایه واژن را بهبود می‌بخشد. تراکم رشته‌‌های کلاژن دیواره واژن به طور مثبتی تغییر کرده و بافت حمایتگر عضلانی بهبود می‌یابد. این میتواند به معنای ارتقاء و بهبود تهییج جنسی و ارگاسم بوده ونیز بافت عضلانی حمایتگر کف لگن را تقویت می‌کند، چیزی که ممکن است به جلوگیری از نشت و بیاختیاری ادرار کمک کند.
جراحی کاهش وزن، آری یا نه؟
این جراحی برای درمان چاقی مفرط بسیار محبوب شده‌است و در دستیابی به کاهش وزن موثر است. همراه با کاهش وزن، در بخش قابل توجهی از بیماران، بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و آپنه انسدادی خواب نیز به طور کامل درمان می‌شوند. اگرچه تحقیقات نشان دهنده وجود ارتباط بین چاقی و بیاختیاری ادرار است، اما شواهد عینی گویای این مطلب است که بهبود این وضعیت پس از کاهش وزن جراحی محدود است، و حتی، ارتباط بین چاقی و بی اختیاری ادراری و رودهای و افتادگی ارگان‌های لگن چندان روشن نیست. اگرچه کاهش وزن با عمل جراحی، برخی از اثرات منفی چاقی را که مربوط به مسایل زنان و زایمان است را کاهش می‌دهد، به نظر می‌رسد بهتر است برای کاهش وزن ابتدا از رژیم غذایی و ورزش استفاده شود.
