بیاختیاری ادرار، از دست دادن غیرارادی ادرار، بر بسیاری از افراد، به ویژه زنان تاثیر میگذارد. برای اغلب موارد، بیاختیاری ادرار در نتیجه مشکلات کنترل مثانه به وجود میآید. با این حال، برای افراد مبتلا به نوعی بیاختیاری ادرار عملکردی (functional incontinence)، مشکلی در دسترسی و استفاده از توالت در هنگام نیاز به ادرار کردن است. اگر چه انواع مختلفی از بیاختیاری ادرار وجود دارد، زمانی که دیگر عارضههای پزشکی وجود دارند که موجب مشکل شدن رفتن به دستشویی میشوند، پزشکان مشکوک به تشخیص بیاختیاری ادرار عملکردی هستند. با این حال، برای تأیید تشخیص و یا تعیین اینکه آیا سایر فرمهای بیاختیاری ادرار که نیاز به درمان دارند وجود دارند یا نه، آزمایش فیزیکی، سابقه پزشکی و آزمایشات پزشکی ممکن است لازم باشند. به عنوان مثال، بی اختیاری ادرار در پارکینسون و اِماِس یا تصلب بافت چندگانه ممکن است ناشی از بیاختیاری ادرار عملکردی و بیاختیاری ادراری فوریتی باشد که به دلیل آسیب به اعصاب باعث مشکل کردن کنترل ادرار میشود.
روشهای درمانی مختلفی برای درمان بیاختیاری ادرار عملکردی موجود میباشند. از جمله این روشها میتوان به توانبخشی لگن با ورزش کگل اشاره کرد.
بیاختیاری ادرار از هر نوعی که باشد باعث خجالت و عدم اعتماد بنفس بیمار میشود. این افراد به مرور زمان منزوی شده و از حضور در جامعه صرف نظر میکنند. یکی از انواع بیاختیاری ادرار به نام بیاختیاری عملکردی است. در این نوع بیماری مشکلی در مثانه و مجاری ادرار وجود ندارد ولی فرد قادر نیست که تشخیص دهد که نیاز به تخلیه ادرار دارد و یا این که بدلیل مشکلات آرتورز یا مشکلات بینایی قادر نیست خود را سریع به مکانی مناسب برساند و این امر باعث میشود که فرد به موقع به دستشویی نرسد و ادرار از او خارج شود. در کلینیک کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی امید متخصصین ما با ارائه خدماتی مانند بیوفیدبک و تحریک الکتریکی و آموزش ورزش کگل به بیماران، قادر به درمان انواع بیاختیاری ادرار هستند. برای آگاهی در مورد بیاختیاری ادرار عملکردی میتوانید با شمارههای 02122770586 تماس حاصل فرمائید.
علل بیاختیاری ادرار عملکردی
مشکلات نورولوژیکال یا اسکلتی عضلانی
بسیاری از علل احتمالی برای بیاختیاری ادرار عملکردی وجود دارد. اغلب علت مشکلی است که مانع از حرکت فرد به سرعت کافی به سمت دستشویی، در آوردن لباس برای استفاده از توالت یا بلند شدن از صندلی چرخدار برای نشستن در توالت میشود. این شامل مشکلات اسکلتی عضلانی مانند درد کمر یا آرتروز یا مشکلات نورولوژیکال مانند بیماری پارکینسون یا اِماِس یا تصلب بافت چندگانه میباشد. علاوه بر این، استفاده از امکانات دستشویی برای افراد دارای معلولیت همیشه آسان نیست.
مشکلات با تفکر یا ارتباط
در موارد دیگر، بیاختیاری ادرار عملکردی ممکن است ناشی از مشکلات تفکر و ارتباط باشد. به عنوان مثال، فرد مبتلا به بیماری آلزایمر یا سایر انواع جنون ممکن است به اندازه کافی برای برنامه ریزی رفتن به توالت، تشخیص نیاز به استفاده از دستشویی یا یافتن دستشویی فکر نکند. افراد مبتلا به افسردگی شدید ممکن است تمام میل خود را برای مراقبت از خود از دست بدهند، از جمله استفاده از دستشویی.
دارو
گاهی اوقات داروها میتوانند باعث بیاختياری ادرار عملکردی شوند. برای مثال اگر آرامبخشهای قوی باعث مستی و سستی شوند، فرد ممکن است نیاز به استفاده از توالت را تا مدت طولانی تشخیص ندهد.
علائم این نوع بیاختیاری
با بیاختیاری ادرار عملکردی، فرد قبل از رفتن به توالت ادرار میکند. میزان ادرار میتواند متفاوت باشد. ممکن است فقط یک نشت باشد یا میتواند شامل تمام ادراری که در مثانه است باشد. بیاختیاری ادرار عملکردی به خودی خود نباید موجب درد شود.
مدت زمان طولانی بودن علائم شما به شدت بستگی به این دارد که بیاختیاری شما میتواند کنترل و مدیریت شود یا نه. برای برخی افراد، بیاختیاری ادرار عملکردی ممکن است یک عارضه موقت باشد. برای دیگران، به ویژه کسانی که بیاختیاریشان ناشی از دیگر مشکلات دراز مدت است، ممکن است این عارضه نیاز به مدیریت به طور نامحدود داشته باشد.
عوامل خطر برای بیاختیاری ادرار عملکردی
افرادی که در معرض این نوع بیاختیاری ادرار قرار دارند، ممکن است مشکل یا عارضه پزشکی دیگری داشته باشند. به طور خاص، افراد مسن بیشتر مستعد پذیرش عواملی هستند که منجر به بیاختیاری ادرار عملکردی میشود، از جمله بیماریهای مرتبط با زوال عقل یا عارضههایی که بر تحرک و مهارت تاثیر میگذارند.
افراد ممکن است به طریق دیگری بیاختیاری ادرار عملکردی داشته باشند. به عنوان مثال، فرد مبتلا به آرتروز ممکن است به طور تصادفی ادرار کند، نه به خاطر اینکه فراموش میکند به دستشویی برود و یا با نیاز به ادرار کردن متعجب شده است، بلکه به دلیل اینکه نمیتوانند به سرعت کافی دکمههای لباس خود را باز کرده و یا زیپ لباس را باز کنند. فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است محل دستشویی را به یاد نیاورد. فردی که بینایی ضعیف دارد، ممکن است قادر به دیدن به اندازه کافی برای رسیدن به محل در زمان مورد نظر نباشد.
بیاختیاری ادرار در زنان بیشتر است. بیاختیاری همچنین با افزایش سن، و یا تغییراتی در بدن مانند بارداری یا زایمان در افراد بیشتر شایع میشود.
تشخیص بیاختیاری ادرار عملکردی
بودن به دنبال ارزیابی از یک متخصص پزشکی اولین گام در تلاش برای مدیریت بیاختیاری ادرار است. یک کارشناس حرفهای به سابقه پزشکی شما نگاه میکند، از جمله شرایط فعلی شما و داروهایی که مصرف میکنید. آنها احتمالا در مورد سلامت کلی شما نیز سوال خواهند کرد. موضوعات میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- رژیم غذایی
- هیدراتاسیون
- عادتهای ورزشی
- تحرک عمومی
شما احتمالا تحت برخی از آزمایشات معمول قرار میگیرید. یک پزشک ممکن است از شما بخواهد کاری ساده انجام دهید، مانند بستن دهان و بینی خود در هنگام نفس کشیدن. آنها همچنین ممکن است تجزیه شیمیایی ادرار انجام دهند، که پزشکان از آن برای غربال ادرار برای ناهنجاریها استفاده میکنند.
پزشک ممکن است تصمیم به انجام آزمایشات رایجتری نیز داشته باشد. آنها ممکن است قدرت کف لگن، قدرت مثانه و ناهنجاریهای دستگاه ادراری شما را بررسی کنند.
همچنین ممکن است از شما خواسته شود که از مصرف موارد زیر یادداشت بنویسید:
- مصرف غذا
- مصرف آب
- ادرار و حرکات روده
- هنگامی که بیاختیاری ادرار تبدیل به مشکل میشود.
درمان بیاختیاری ادرار عملکردی
درمان بیاختیاری ادرار عملکردی مستلزم درمان عارضههای پزشکی است که باعث به وجود آمدن مشکلات میشوند. به عنوان مثال، درمان مناسب برای آرتروز میتواند رفتن سریع به دستشویی را آسانتر کند.
درمان همچنین نیاز به اصلاح عوامل در محیط برای بهبود دسترسی دارد.
اگر از بیاختیاری ادرار عملکردی رنج میبرید، در اینجا چیزهایی که میتوانید برای کاهش خطر پیش آمدهای خود انجام دهید، وجود دارند. در خانه، اطمینان حاصل کنید که حمام شما در دسترس است و مسیر تا دستشویی شما یک راست است، که میتواند به شما در جلوگیری از تاخیر یا چکیدن کمک کند. هنگامی که خارج از خانه هستید، بدانید که دستشویی کجاست بنابراین برای پرسیدن راهها یا محل دستشویی هنگامی که دستشویی دارید نیاز به وقت تلف کردن نیست. لباسهایی بپوشید که به راحتی در میآیند. برای مثال، در صورتی که آرتروز در انگشتانتان باعث میشود پایین کشیدن زیپ برایتان سخت باشد، شلوار کمر کش بپوشید. اگر برای بلند شدن از روی ویلچر و رفتن به توالت مشکل دارید، کسی را همراهتان داشته باشید تا کمکتان کند.
گاهی اوقات درمانهای رفتاری ساده که به دیگر انواع بیاختیاری ادرار کمک میکنند، میتوانند در کاهش تلفات ناشی از بیاختیاری ادرار عملکردی مفید باشند. این درمانها عبارتند از:
آموزش مثانه
این روش شامل برنامه ریزی میزان زمان بین رفتن به دستشویی است. شما ابتدا با رفتن هر دو ساعت شروع میکنید. اگر احساس میکنید بین این زمانها نیاز به رفتن به دستشویی دارید، باید بایستید یا بنشینید، عضلات لگن را منقبض کنید، و تمرکز کنید تا نیاز به ادرار فوریتی را از بین ببرید. هنگامی که ادرار تحت کنترل است، میتوانید به دستشویی بروید و ادرار کنید. پس از اینکه 2 روز بیآب ماندید، باید به آرامی فواصل را افزایش دهید تا بتوانید تا 2 تا 3 ساعت بدون رفتن به دستشویی سر کنید.
تمرینات عضله لگن
تمرینات عضله لگن، که تمرینات گکل نیز نامیده میشود، عضلاتی که مثانه و مجرای ادرار را پشتیبانی میکنند را برای جلوگیری از نشت، تقویت میکند. برای انجام تمرینات کگل شما باید بر روی جداسازی عضلات لگن تمرکز کنید، به طوری که انقباضات در این عضلات به وجود آیند. برای یادگیری نحوه انجام تمرینات کگل، به دستشویی بروید و ادرار کنید. در نیمه راه، سعی کنید جریان ادرار را متوقف کنید. این به شما کمک میکند عضلات مورد نیاز برای منقبض کردن را شناسایی کنید. وقتی که عضلات را شناسایی کردید، هنگام ادرار کردن تمرین نکنید. تمرینات را برای حدود پنج دقیقه در یک زمان در طول روز انجام دهید. بعد از چند هفته تا یک ماه شما باید متوجه بهبودیهایی شوید. انجام تمرینات کگل ممکن است در جلوگیری از پیش آمدها هنگام تلاش برای رفتن به دستشویی کمک کننده باشند.
علاوه بر انجام تمرینات خاص برای تقویت عضلات کف لگن، پیادهروی میتواند مفید باشد، زیرا حس اینکه مثانهتان پر است را بهبود میبخشد. این ممکن است شما را قادر به تشخیص نیاز به ادرار کردن و رفتن به سمت دستشویی قبل از اینکه خیلی دیر شود، کند.
دفع برنامه ریزی شده، به موقع، و یا سریع
این شامل تنظیم برنامه برای رفتن به دستشویی است. اگر به طور منظم به دستشویی بروید، ممکن است کمتر احتمال رفتن عجلهای به دستشویی داشته باشید. در خانههای سالمندان، خروج برنامه ریزی شده یا سریع میتواند برای بیماران مبتلا به بیماری جنون مفید باشد، که ممکن است نتوانند زمان نیاز به استفاده از دستشویی را تشخیص دهند. رفتن به دستشویی را میتوان برای زمانهایی که مثانه بیمار به طور کامل احتمال پر شدن دارد برنامه ریزی کرد.
اگر چه این روشها نیاز به انگیزه و تلاش دارند برای بسیاری از افراد مبتلا به بیاختیاری ادرار عملکردی میتوانند بین وقوع پیشآمدها و خشک بودن تفاوت ایجاد کنند.
درمانهای دیگر
افرادی که مسائل مربوط به رفتن به دستشویی دارند ممکن است از نصب چراغ های اضافی در دستشویی خانه خود و استفاده از چراغ قوه در جاسوییچی خود برای زمانی که خارج از خانه هستند بهره ببرند. کم کردن مصرف نوشیدنیهای الکلی و کافئین نیز میتواند باعث کاهش میزان نیاز به استفاده از دستشویی شود.